« ماسوله» در یک قدمی ثبت جهانی/ پرونده‌ای که پس از گذشت ۱۷ سال به ایستگاه آخر می‌رسد
پرونده «ماسوله» شهر پلکانی گیلان پس از گذشت چیزی حدود ۱۷ سال از پیشنهاد ثبت آن به عنوان میراث جهانی در یونسکو با انواع و اقسام معارضین و موانع بالاخره تکمیل شد و هم‌اینک در ایستگاه آخر و در یک قدمی ثبت جهانی قرار دارد.
عصر کاسپین/ همزمان با ورود نعیمه احمد بن کاری، نماینده سازمان جهانی یونسکو به گیلان برای بازدید از شهر تاریخی ماسوله، اینگونه به نظر می‌رسد که پس از عبور از دوره طولانی و ۱۷ ساله تکمیل پرونده و حل انواع و اقسام موانع و معارضین، این شهر پلکانی بالاخره در ایستگاه آخر و در یک قدمی ثبت جهانی قرار گرفته است.
* اتحاد همه گیلان برای حفظ میراثی هزار ساله
از آنجا که ماسوله با یک هزار سال قدمت در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی و در سال ۲۰۰۷ در میراث تاریخی یونسکو به طور موفق ثبت شد، اما ثبت جهانی آن علاوه بر منفعت‌های گردشگری و اقتصادی، مسیر نگهداری و حفظ این میراث ارزشمند به جای مانده از دوران کهن را برای آیندگان مهیا می‌سازد تا در غبار فراموشی، بی‌دقتی، سوء مدیریت و بی‌سلیقگی در حوزه‌های بصری از دست نرود.
استاندار گیلان ۱۰ مهر ۱۴۰۱ در دیدار با نماینده یونسکو که برای انجام مراحل ثبت جهانی ماسوله به گیلان سفر کرده بود ضمن اشاره به اقدامات شکل گرفته در مسیر ثبت جهانی میراث فرهنگی گیلان گفت معماری کم نظیر و تاریخ کهن، ماسوله را در دنیا متمایز کرده است.
به عقیده استاندار گیلان دولت با ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت ثبت جهانی میراث فرهنگی و صنایع دستی گیلان، شرایط مناسبی را برای ارائه تسهیلات بخش خصوصی در این حوزه فراهم کرده است.
نعیمه احمد بن کاری نماینده سازمان جهانی یونسکو هم در دیدار با استاندار گیلان از اقدامات انجام شده برای ثبت جهانی ماسوله و حفظ بافت معماری سنتی آن ابراز خرسندی کرد.
* رفع موانع ۱۵ گانه عدم ثبت جهانی شهر تاریخی ماسوله
در این بین اما نمی‌توان تلاش‌ها و رایزنی‌های دستگاه قضایی را هم نادیده گرفت، نشست مسئولان دستگاه قضایی و مدیران ارشد استانی برای رفع موانع ثبت جهانی شهر تاریخی ماسوله در سازمان یونسکو از جمله این اقدامات در خرداد ماه امسال است که به ریاست حجت الاسلام «حمزه خلیلی» رئیس کل دادگستری استان گیلان در شهر ماسوله برگزار شد.
در این نشست رفع موانع ۱۵ گانه عدم ثبت جهانی شهر تاریخی ماسوله در فهرست یونسکو با جدیت مورد تاکید دستگاه قضایی استان گیلان قرار گرفت و رئیس کل دادگستری گیلان تاکید کرد که باید بدون فوت وقت، هرچه زودتر و با عزم جدی و راسخ مدیران محلی و استانی این موانع مرتفع شوند.
همچنین اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گیلان در دوره‌های متوالی و به ویژه در چند سال اخیر مأمور رفع نواقص پرونده ماسوله بود که این مهم بالاخره محقق شد. از طرفی حل مسائل زیرساختی و تعیین تکلیف برخی از سازه‌های اداری در ماسوله به عزمی استانی و ملی نیاز داشت که خوشبختانه این مهم نیز در استان گیلان به خوبی شکل گرفت تا بدین ترتیب فرصتی بی‌نظیر برای گیلان و صد البته برای ایران جهت عرض اندام در صحنه میراث جهانی یونسکو و گردشگری بین‌المللی فراهم شود.
* حذف تمامی آشفتگی‌های منظری در شهر تاریخی ماسوله
«ولی جهانی» در همین راستا با بیان اینکه تمام موانع ثبت جهانی ماسوله برطرف شده و ارزیاب یونسکو رضایت کاملی از بازدیدهای خود از ماسوله داشته است افزود: ارزیاب یونسکو تا دو هفته دیگر گزارش خود از سفر به ماسوله را به مافوق خود ارائه دهد و امیدواریم سال بعد این موضوع در کمیسیون یونسکو مطرح شود و با رأی اعضا ماسوله جزو فهرست آثار جهانی قرار گیرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان ماسوله از حذف تمامی آشفتگی‌های منظری در شهر تاریخی ماسوله خبر داد و اضافه کرد: برای تکمیل پرونده ماسوله و در راستای جلوگیری از برگشت خوردن آن، مؤلفه‌هایی مانند میراث معنوی، کوچ روها و موضوعاتی دیگر از این دست را هم در آن گنجاندیم.
*ثبت جهانی ماسوله فرصتی تاریخی برای ایران و گیلان
چهارم خرداد ماه امسال «اسدالله عباسی» استاندار گیلان در جلسه رفع موانع ثبت جهانی ماسوله در فهرست میراث یونسکو اقداماتی جدی و میدانی را برای متحد کردن همه دستگاه‌های ذیربط برای مشارکت در رفع پرونده ثبت جهانی ماسوله آغاز کرد، استاندار گیلان با این کلید واژه مهم که”نباید این فرصت تاریخی از دست برود” هم‌افزایی همه دستگاه‌ها و نهادهای متولی و دست اندرکار در به سرانجام رسیدن ثبت جهانی ماسوله را مورد تاکید قرار داد.
«خلیل بهروزی‌فر» نماینده مردم شهرستان‌های شفت و فومن در مجلس هم در این راستا ضمن ابراز خرسندی از به نتیجه رسیدن تلاش استان برای ثبت جهانی ماسوله اذعان کرد: قرار گرفتن شهر تاریخی ماسوله در کنار آثار جهانی بدون شک افتخاری برای جمهوری اسلامی است از طرفی کشور و استان گیلان می‌توانند از منافع بیشمار این امر بهره‌مند شوند.
بهروزی‌فر حفظ اتحاد، هم‌افزایی و مشارکت دستگاه‌های ذیربط در مسئله ثبت جهانی ماسوله را خواستار شد و ضمن برشمردن بسیاری از مزایای گردشگری بین‌المللی تصریح کرد: شهر تاریخی ماسوله ظرفیت لازم برای جهانی شدن را داشته و دارد و خوشحالیم که اقدامات این مسیر تاکنون به خوبی پیش رفته است.
به گفته اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان، معماری شناسایی‌شده در منطقه کهنه ماسوله شامل فضاهایی کوچک، مربع‌شکل و تو در تو است که احتمالا کاربری آن مسکونی و کارگاهی بوده است همچنین، طبق یکسری مستندات ،زلزله سال ۸۹۰ و شیوع طاعون در سال ۹۴۳ هجری قمری از دلایل احتمالی مهاجرت مردم کهنه ماسوله به محل فعلی این شهر تاریخی است.