از سانسور تلویزیون تا تاثیرهای تهیه کننده خاص ،۵ حاشیه خبرساز پایتخت ۵
عصرکاسپین، سجاد زند؛ در حالیکه سریال پایتخت ۵ روز‌های اوج خود را سپری می‌کند و مخاطبان بسیار زیادی پیدا کرده است، اما حاشیه‌ها و انتقادات از آن نیز به شکل کم سابقه‌ای نسبت به فصل‌های پیشین آن افزایش یافته است.
۵ حاشیه پایتخت ۵
سریال پایتخت در نوروز امسال توانسته است گوی سبقت را از دیگر سریال‌ها و برنامه‌های سرگرمی تلویزیون برباید و در صدر جذب مخاطب قرار گیرد. پایتخت ۵ حتی توانسته است برنامه عروسکی پرببیننده کلاه قرمزی ویژه نوروز را هم پشت سر بگذارد.
سریال پایتخت هر سال جزو پربییننده‌های تلویزیون است، در فصل‌های پیشین این سریال مهمترین انتقاد به آن به استفاده از لهجه مازندرانی در آن باز می‌گشت. منتقدان مدعی بودند که این سریال به تمسخر فرهنگ و گویش مازندران می‌پردازد. ادعایی که حتی در میان مازندرانی‌ها هم طرفدار زیادی ندارد.
این انتقادات امسال نیز مطرح شده اند اما خریداری ندارد. مثلا علی‌محمد شاعری نماینده بهشهر و نکا با بیان اینکه در سریال پایتخت، مازندرانی‌ها افرادی ساده‌لوح که هر نوع سوءاستفاده‌ای بتوان از آن‌ها داشت؛ معرفی شده‌اند، گفت: “قسمت‌های پخش‌شده سرالا پایتخت ۵، این موضوع را القا می‌کند که مردم مازندران دور از مدنیت، سطحی‌نگر، عقب‌مانده، دنیاندیده و در زبان عامه «خارج‌نرفته»، ساده‌لوح و ناآشنا به فناوری‌ها و علوم و فنون روز هستند”
در فصل پنجم این سریال قصه به سمتی پیش رفته است که منتقدان جدی تری پیدا کرده و با وجود آنکه اکثر خانواده‌های ایرانی شب‌های خود را با پایتخت ۵ سپری می‌کنند، اما در شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی ورسانه‌ها انتقادات جدی به سریال وارد شده است.
در کنار انتقادات برخی روند‌ها در تلویزیون باعث شده است که به حاشیه‌ها دامن زده شود.
۵ حاشیه پایتخت ۵
حذف نام نویسنده پس از انتقاد از سانسور
اولین حاشیه پس از پخش قسمت سوم سریال ایجاد شد. در قسمت سوم برخی بازیگران سریال از جمله ارسطو و رحمت در جریان یک مهمانی می‌رقصیدند. در باز پخش این سریال صحنه‌های رقص سانسور شد.
محسن تنابنده، بازیگر نقش نقی معمولی و نویسنده این مجموعه بعد از حذف بخشی از این سریال توسط صداوسیما عکس نظرات مردم درباره این سانسور را به اشتراک گذاشت و زیر آن نوشت: “لطفا سانسور نکنید، لطفا به مردم احترام بگذارید. “.
اما اوج حاشیه سازی پس از این اتفاق، به اعتراض امیرحسین قاسمی، یکی از نویسندگان این سریال باز می‌گردد. او در اینستاگرامش نوشت: «در بازپخش ساعت ۱۵ قسمت سوم پایتخت نیمی از صحنه‌های پایکوبی سانسور شد! دست مریزاد به صدا و سیما که همواره شادی و نشاط مخاطبین در اولویتهایش قرار دارد! واقعا متاسفم برای خودم و همکارانم که تمام هم و غممان شاد کردن دل و نشاندن لبخند روی لبان مردم نازنین و غمزده مان است در صورتیکه مسئولین صدا وسیما برای حفظ و بقای میزشان از مصوبات خود نیز پا پس میکشند.»
دو روز بعد و در پخش قسمت پنجم سریال نام قاسمی از تیتراژ ابتدایی سریال به عنوان نویسنده حذف شد. در پی حذف نام قاسمی او در اینستاگرام خود نوشت: “حذف اسم من از تیتراژ! بنا به مصلحت فقط تا پایان پخش سریال پایتخت سکوت میکنم.”
اینجا بود که این گمانه در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد که نام قاسمی به خاطر انتقاد از سیما از تیتراژ سریال حذف شده است.
اما الهام غفوری تهیه کننده “پایتخت ۵” به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «آقای قاسمی طبق قرارداد در سه قسمت اول در کنار آقای تنابنده مسئولیت نگارش را برعهده داشت، اما از قسمت چهارم آقای خشایار الوند جایگزین او شد و با اضافه شدن ایشان عملا همکاری ما با این دوست جوان به پایان رسید. خانم غفوری گفت: در واقع، حذف نام اتفاق نیفتاده و همه اتفاقات طبق قرارداد پیش رفته است.».
خشایار الوند هم که از قسمت ۵ به بعد نامش به عنوان فیلمنامه نویس جایگزین قاسمی شد در گفت و گویی اظهار کرد: «ماجرا از این قرار است که وقتی محسن تنابنده میخواست نوشتن فیلمنامه‌ی پایتخت ۵ رو شروع کند با من تماس گرفت، اما من سر کار دیوار به دیوار بودم. یک ماه صبر کردند که کار من تمام شود و برسم، اما کار من طول کشید و نتوانستم از ابتدا باشم. محسن تنابنده به همراه دوست دیگری نوشتن فیلمنامه‌ی کار را شروع کردند و ۳ قسمت ابتدایی را نوشتند و کار را در شمال کلید زدند. کار من که سر دیوار به دیوار تمام شد راهی شمال شدم و از اواخر فیلمبرداری قسمت سوم به گروه ملحق شدم و فیلمنامه‌ی اثر را دست گرفتم. از قسمت چهارم به بعد آقای قاسمی از گروه خداحافظی کردند و به تهران برگشتند و فیلمنامه‌ی کار را من نوشتم. به همین دلیل ساده از دیشب نام من در تیتراژ دیده میشود، چون فیلمنامه کار من است.»
او در ادامه به سخنان قاسمی واکنش تندی نشان داد و افزود: «من اصلا این آقا را نمی‌شناسم. فیلمنامه‌نویس که نیست، زیرا اسمش را انتهای هیچ فیلم و سریالی تا به حال ندیده‌ایم. اینکه حالا ایشان جوری حرف میزنند که انگار من آمده‌ام جایش را گرفته‌ام و نان‌اش را بریده‌ام از عجایب خنده‌دار روزگار است. او اصلا در حدّ و حدود این حرف‌ها نیست.»
الوند در ادامه قاسمی را “تایپیست” و “رفیق محسن تنابنده” معرفی کرد و گفت: «هرچه محسن میگفت این آقا تایپ میکرده. ایشان تا حالا یک فیلمنامه نوشته که این دومی‌اش باشد؟»
در واکنش به این اظهار نظر قاسمی تصویری از خودش و سیروس مقدم در پشت صحنه پایتخت و نامش در تیتراژ پایانی پایتخت یک به عنوان نویسنده منتشر کرد و نوشت “آقای خشایار الوند شما من رو نمی‌شناسی؟ ”
۵ حاشیه پایتخت ۵
ماجرای ازدواج کودکان در پایتخت ۵
این آغاز حاشیه‌ها بود. در مجموعه پنجم پایتخت موضوع خواستگاری از سارا و نیکا (دختران نوجوان خانواده نقی معمولی) مطرح شده است، برخی فعالان حقوق کودکان به شدت به طرح موضوع ازدواج دختران نوجوان در این سریال انتقاد دارند و معتقدند این ترویج ازدواج کودکان است.
هادی شریعتی، حقوقدان و فعال حقوق کودک و عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان در این مورد به خبرآنلاین گفت: «با هر وسیله غیر اخلاقی و غیرفرهنگی نمی‌توان به هدفی اخلاقی رسید. محتوا و زبان طنز سرال نباید بهانه‌ای برای طرح یک معضل اجتماعی به این شکل باشد.»
شریعتی معتقد است قرار دادن آسیب‌های اجتماعی مثل ازدواج کودکان بدون پرداخت صحیح کارشناسانه بیشتر شبیه تمسخر و چشم بستن بر روی مشکلات و آسیب‌هایی است که کودک‌همسری آن‌ها را تولید می‌کند.
در شبکه‌های اجتماعی نیز موج انتقادات از ترویج ازدواج کودکان در پایتخت به راه افتاد. بسیاری از فعالان شبکه‌های اجتماعی طرح این موضوع در تلویزیون را غیر قابل قبول و حتی “خطرناک” دانستند. اما عده‌ای نیز معتقدند بلاخره این موضوع باید ابتدا مطرح شود و بعد مورد نقد قرار گیرد. این دسته از کاربران طرح بحث ازدواج دختران کم سن و سال را بدون اشکال دانستند.
اما محسن تنابنده بازیگر و نویسنده سریال پایتخت نیز به انتقادات در این باره واکنش نشان داد. او با تاکید بر اینکه هرگز این “پدیده کثیف” را تبلیغ نمی‌کند، از منتقدان انتقاد کرد که حاضر نیستند تا پایان سریال صبر کنند.
او همچنین در گفت و گویی با خبرگزاری فارس اظهار کرد: «معتقدم کار هنرمند رادیولوژی و سونوگرافی کردن است؛ نه تجویز. به‌هر‌حال مساله ازدواج در سنین پایین یکی از معضلات اجتماعی ما به شمار می‌رود و برای من هم موضوعی حساس است.»
او افزود: «دیدگاه من نسبت به ازدواج این است که دختر و پسر باید در شرایطی به فکر ازدواج بیفتند که عقل‌رس شده باشند و آگاهانه نسبت به این مساله مهم تصمیم‌گیری کنند؛ نه اینکه اطرافیان برای آن‌ها تصمیم بگیرند.»
۵ حاشیه خبرساز پایتخت ۵
تبلیغ سفر به ترکیه
یکی دیگر از انتقادات به پایتخت ۵، به تبلیغ صنعت گردشگری ترکیه باز می‌گردد. این انتقاد از آن جهت جدی‌تر شده است که سال ۹۷ از سوی رهبر معظم انقلاب سال حمایت از کالای ایرانی نامگذاری شده است. بسیاری از منتقدان معتقدند که در سریال پایتخت خواسته یا ناخواسته رپرتاژ آگهی برای صنعت توریسم ترکیه انجام شده است.
ماجرا این است که نقی معمولی و بستگانش برای آوردن لباس به استانبول پرواز می‌کنند، ولی در آسمان این شهر، اعلام میشود که فرودگاه استانبول به دلیل بمبگذاری تعطیل است و ناگزیر هواپیما در شهر “آدانا” فرود می‌آید و نقی و اطرافیان در یکی از هتل‌های آدانا اقامت می‌کنند.
تصاویر و اتفاقاتی که در آدانا رخ می‌دهد از دید ناظران تبلیغ آشکار این شهر و خدمات هتلی و گردشگری آن است، شهری که کمتر برای مخاطب ایرانی شناخته شده است.
کاربران زیادی در انتقاد از رپرتاژ سریال پایتخت برای ترکیه توئیت کرده اند.
سایت عصر ایران در مطلبی انتقادی در این باره نوشته است: «جالب اینجاست که استانبول در شمال غربی ترکیه است و آدانا در جنوب این کشور؛ در واقعیت پرواز استانبول را در شرایط اضطراری به آدانا نمی‌برند، ولی چون قرار است “پایتخت” تبلیغاتچی آدانا شود، این اتفاق در سریال می‌افتد!».
اما محسن تنابنده نویسنده و بازیگر نقش نقی در این باره با ادبیاتی تمسخر آمیز نسبت به انتقادات گفته است: «می‌دانید ماجرا از چه قرار بود، رجب طیب اردوغان پولی را قبل از ساخت این فصل از سریال به من داد و از من خواهش کرد جاذبه‌های توریستی ترکیه را معرفی کنم، او به من گفت: خواهشا مملکت ما را به ایران و جهان بشناسان، چون داریم بیچاره می‌شویم؟! واقعا از دوستانی که چنین بحث‌هایی را نسبت به سریال مطرح می‌کنند خواهش میکنم واقع‌بینانه نگاه کنند و این مساله را بپذیرند که ترکیه به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی احتیاجی به این کار‌ها ندارد. مساله این است که ما اینقدر بدبخت هستیم که نمی‌توانیم زیبایی‌های کشورمان را نشان بدهیم. کما اینکه حین فیلمبرداری برخی می‌گفتند لوکیشن‌ها متعلق به نوشهر است نه ترکیه.»
۵ حاشیه پایتخت ۵
بازی همکار زن شبکه جم
حاشیه دیگر برای پایتخت که در روز‌های اخیر مطرح شده است مربوط به بازی نگین میرزایی در قسمت دهم سریال «پایتخت ۵» که جمعه ۱۰ فروردین پخش شد، است.
در قسمت دهم سریال پایتخت ۵»، بعد از آنکه نقی و دیگر همراهانش در سفر به ترکیه به دلیل از دست دادن پول‌های خود، در خیابان‌ها سرگردان بودند، کشتی‌گیری ترک که زمانی حریف نقی معمولی بوده است، او را به هتل، مرکز تفریحی و رستوران خود دعوت کرد.
در سر میز ناهار، زنی (با بازی نگین میرزایی) که خود را از ارامنه و بزرگ شده ایران معرفی کرد، نقش مترجم شکور (کشتی‌گیر ترک) و نقی و همراهانش را برعهده گرفت. بلافاصله پس از پخش این قسمت از سریال، شبکه‌های مجازی و سایت‌ها پر از اخباری شدند که ادعا می‌کردند این بازیگر زن، منشی شخصی سعید کریمیان، مدیر مقتول شبکه ماهواره‌ای جِم بوده است.
با توجه به صفحات شخصی نگین میرزایی مشخص است که او سابقه همکاری با شبکه جِم را داشته و، اما معلوم نیست منشی مدیر آن شبکه بوده است یا نه.
محسن تنابنده در این باره توضیح داده است: «وقتی ما فیلمبرداری بخش‌های سریال در ترکیه را شروع کردیم و به ترکیه رفتیم، به دنبال یک مشاور ایرانی بودیم. قرار شد شخصی باشد که براساس شناختی که دارد بتواند تعدادی از هنروران را بیاورد. می‌خواهم بگویم ما اصلا شناختی نسبت به پیشینه کاری این خانم نداشتیم و نمی‌دانستیم در شبکه جم کار میکرده است. حالا بماند که دراین بین یکی از کارمندان شبکه جم که زمانی در صداوسیما کار میکرده و حالا در جم فعالیت می‌کند، شیطنت کرد و با مطرح کردن این مساله تلاش کرد حواشی بیشتری به وجود بیاورد. در ضمن این خانم بازیگر، صدام حسین نبوده که خیلی قیافه‌اش آشنا باشد و ما او را بشناسیم تا از او در سریال استفاده نکنیم.»
۵ حاشیه پایتخت ۵
تهیه کننده خاص و باز شدن پای داعش به سریال
از دیگر حاشیه‌های سریال پایتخت۵ شوخی سیاسی این فصل از سریال است. پایتخت قرار است با گروه تروریستی داعش که در سال‌های اخیر یکی از بزرگترین چالش‌های امنیتی منطقه خاورمیانه و جهان بوده است، شوخی کند.
با توجه به این که تهیه کننده سریال موسسسه فرهنگی هنری اوج است، بسیاری معتقدند روند سریال به سمت پیشبرد اهداف ایدئولوژیک و سیاسی خواهد بود.
سازمان هنری رسانه‌ای اوج مؤسسه‌ای غیردولتی است که رسماً از بهار سال ۱۳۹۰ فعالیت هنری و رسانه‌ای خود را آغاز کرده‌است. بنا به گفته «احسان محمد حسنی»؛ مدیرعامل مؤسسه فرهنگی اوج، این سازمان یک تشکل مردم نهاد است و هزینه و اعتبارات تولیدات آن با حمایت سپاه پاسداران تأمین میشود.
در همین راستا برخی منتقدان مدعی اند، نقش موسسه اوج در ساخت پایتخت موجب شده است که این سریال بتواند با خیال راحت از خط قرمز‌هایی که برای دیگر فیلم سریال‌ها تعریف می‌کنند، عبور کند. منتقدان می‌گویند اوج، حاشیه امنیت برای پایتخت ساخته است.
لیلی فرهاد پور در روزنامه شرق نوشته است: “مگر میشود شما به ترکیه بروید و حجاب اسلامی نبینید که ما در سریال پایتخت نمی‌بینیم؟ مگر میشود به ترکیه بروی و اذان از بلندگو‌های مسجد نشنوی! آخه مگر میشود یادمان برود که کلمه شراب و مشروب را از تمام رمان‌ها و کتاب‌ها در ارشاد حذف می‌کنند و در فیلم‌های دوبله‌شده تبدیل میشود به لیموناد و شربت، ولی در «پایتخت ۵» قشنگ حرف از مشروب‌خوردن در این کشور اسلامی زده و نمایش هم داده میشود. آن هم در تلویزیونی که وظیفه اصلی منشی صحنه‌ها و کارگردان‌ها را به این خلاصه کرده است که مچ فلان بازیگر خانم یا دوتا تار مویش پیدا نشود! به استناد تیتراژ پایانی این مجموعه، مؤسسه محترم «اوج» اسپانسر اصلی این سریال است! استغفرالله! آخه آدم دم خروس را باور کند یا قسم. باور کنید دوستی خاله‌خرسه همین است. ”
برخی ناظران حتی پا را فراتر گذاشته اند و می‌گویند اوج در ترویج ازدواج دختران کم سن و سال و گردشگری ترکیه در پایتخت ۵ نقش داشته است.
هادی شریعتی فعال حقوق کودک در این باره می‌گوید: «مسئله‌ای که باعث نگرانی فعالین اجتماعی و برخی هنرمندان است ورود یک جریان در قالب سرمایه‌گذار و حامی در رسانه ملی است.»
شریعتی با اشاره به مشارکت سازمان اوج در تولید سریال پایتخت ۵ گفت که تفکرات این گروه در بیلبورد‌های خیابانی، محصولات سینمایی و تلویزیونی و بعضی سایت‌ها و روزنامه‌ها کاملا مشهود است.
یا حسن دهباشی فعال حوزه رسانه پس از پخش قسمت مربوط به ترکیه سریال پایخت در انتقادی تند در توئیتر نوشت: «قضیه چیست؟ برادرانِ سپاه تبلیغاتِ توریسمِ تُرکیه را کُنترات برداشته‌اند؟ الحق که حضراتِ اوج و در سالِ کالایِ ایرانی فیل هوا کرده‌اند با این پایتخت‌شان»
روزنامه کیهان نیز امروز در انتقادی از سازمان اوج و سریال پایتخت نوشت: «این سریال به برخی از حواشی آلوده شده است؛ ازجمله حضور عوامل شبکه ماهواره‌ای جم که یکی از آن‌ها به عنوان بازیگر در یکی از قسمت‌ها ایفای نقش کرد، استفاده از ترانه‌های ابراهیم تاتلیس خواننده ترکیه‌ای و همچنین تبلیغ آشکار جاذبه‌های توریستی کشور ترکیه. حاشیه‌هایی که طی روز‌های اخیر با انتقاد شدید مردم و کاربران فضای مجازی مواجه شد.»
این روزنامه افزود: «برخی از عوامل سریال «پایتخت ۵» پیش از این از افراد و جریان‌های سیاسی آلوده و حتی اغتشاشات تحت حمایت حامیان داعش حمایت کرده بودند.ای کاش سازمان انقلابی اوج نظارت بیشتری بر داستان و انتخاب عوامل سرال یاد شده می‌کرد