صبح کاسپین: فضاهای تبلیغاتی قبل از انتخابات، به خصوص انتخابات شوراها محل خوبی برای شناخت بخشی ازجامعه است، آن دسته از افرادی که می خواهند خودشان را معرفی کنند. ازطریق این معرفی، نوع برخورد آن ها با مساله انتخاب و چگونگی برخورد آن ها با شخصیت شان می توان به نتایج جالبی دست پیدا کرد. به همین دلیل روزهایی که دیگران مشغول تبلیغات انتخاباتی هستند، بیشتر سرک می کشم توی ستادهای مختلف، در سطح شهر می چرخم، بیشتر با مردم توی تاکسی و صف نانوایی و هرجایی که ممکن باشد صحبت می کنم و این موضوع به من اجازه می دهد که وجوه پنهانی از ذهن مردمانی که با آن ها زندگی می کنم اما به دلایل مختلف نمی توانند خود را جز در صحنه انتخابات بروز دهند آشنا می شوم.
در هفته آخر تبلیغات کاندیداها لیست های مختلفی بسته می شود و ائتلاف های متعددی شکل می گیرد.گاهی آدم های بی ربط به بهانه و مقاصد و منافع شخصی دور هم جمع می شوند و گاه این در کنار هم نشستن کاملا ایدئولوژیک است. به هر حال این ائتلاف ها چه موثر باشند و چه نباشند در خود حرف های بسیاری دارند.همین چند روز پیش بود که ائتلافی لیست خود را اعلام کرد و در آن هیچ کاندیدایی از طیف بانوان وجود نداشت. دریکی از این ستادها از آقایی که به شدت این ائتلاف را تجزیه و تحلیل می کرد جمله ای شنیدم که برای من به عنوان یک خانم کمی سنگین بود. « چرا در ائتلاف …. هیچ خانمی وجود ندارد، باید حداقل یک خانم باشد که بتواند رای جذب کند.» وصحبت هایی از این دست در مورد اینکه بالاخر هر لیستی نیاز به بانویی دارد. شاید به نظر بدبینانه بیاید اما اینکه در هر لیستی حداقل باید یک خانم حضور داشته باشد چه مبنایی دارد؟ چرا حداقل یک خانم؟ چند درصد از یک لیست می تواند در اختیار خانم ها باشد؟ چرا بحث جنسیت فارغ از بحث تخصص و جامع بودن تخصص ها در یک لیست مورد توجه قرار می گیرد. مگر خانم ها چه چیزی دارند که می تواند یک لیست مردانه را بیشتر توی چشم و ذهن ببرد؟
اگرچه به هیچ وجه مخالف حضور بانوان در انتخابات نیستم و حتی گاهی در بعضی از مسندها آنان را محق تر می دانم، اما وقتی این قضیه رنگ و بوی دیگری می گیرد و حضور یک خانم، یا چند خانم نگاه را به سمت جنسیت او می برد و نه تخصصش، این قضیه کمی آزار دهنده می شود و قسمت بدتر ماجرا این است که متاسفانه گاهی بانوان نیز از این ابزار و ترفند برای بالابردن جایگاه خود در انتخاب مردم استفاده می کنند. چاپ عکس ها و بنرهای بزرگ از چهره بانوان، با فیگورهایی که مناسب حال و روز عموم جامعه نیست، انتخاب رنگ ها و حالاتی که چیزی فراتر از یک نماینده را در ذهن متبادر می سازد، عواملی است که می تواند این حضور بانوان را مورد سواستفاده دیگران قرار دهد. باز هم تاکید می کنم که نه مخالف حضور زنان در عرصه های اجتماعی هستم ، نه آن ها را بخشی جدا از جامعه می دانم و نه با آراستگی و زیبایی مشکلی دارم.
اما وقتی به عنوان یک زن وقتی جملاتی نظیر اینکه : « به اونی که خوشگله رای می دم.»، « این شبیه فلان بازیگره، به این رای می دم.» و عبارات و الفاظ این چنینی که نمود سکسیسم در ادبیات روزمره ماست را می شنوم ذهنم بیشتر درگیر این موضوع می شود که برابری و عدالت جنسیت های مختلف، پیش از اینکه در ادبیات بدن وحالات و زشتی و زیبایی منعکس شود باید در تخصص و دانش و رفتار مناسب و متناسب متجلی شود تا بتوانیم به حضور بانوان در جایگاه های سیاستگذار، ناظر و مجری افتخار کنیم. نگاه ابزاری به یک زن یا مرد این نیست که صرفا از او بیگاری بکشیم یا استثمارش کنیم، بلکه وقتی جنسیت و جذابیت هایش، جنسیت و اتفاقاتش می شود ملاک تصمیم گیری، – آن هم نه در جایی که این جنسیت پا از توان خود فراتر نهد و کاری فوق العاده انجام دهد، بلکه آن زمانی که از ترفندهای دیگر برای جلب توجه استفاده کند – باز هم شاهد این خواهیم بود که متاسفانه خود بانوان، آن هم اکثرا افرادی که درجات عالی در زمینه های شغلی و علمی دارند تن به این کار می دهند. همه ما بانوانی را در اطراف خود می شناسیم که ظاهری آراسته و ساده دارند و مشغول کسب موفقیت در جایگاه انسانی خود هستند، اما حضور آن ها به عنوان کاندیدا باعث می شود به دلیل انتظار نامعقول جامعه ازبانوان در ویژگی های عمومی ظاهرش دست برده و برای جلب مخاطب جذابیت هایی را ایجاد کند، در واقع خود بادست خود موجبات افزایش نگاه ابزاری جامعه به بانوان را ایجاد می کند. شاید به عنوان یک زن، اگر می خواهیم به جایگاه راستین خود دست پیدا کنیم ،باید بیشتر به آنچه انجام می دهیم بیاندیشیم و فارغ ازخواست ها و چارچوب هایی که جامعه مردسالارانه مشخص می کند درفضای انسانیت قدم برداریم.
سحر اخوان کاظم زاده
دانشجوی دکترای مدیریت وبرنامه ریزی فرهنگی