عصرکاسپین ،مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان با اشاره به اجرای طرح کاداستر به مساحت۱۲۰ هزار هکتار در اراضی ملی استان طی سال گذشته، گفت: با اجرای این طرح و انتشار نقشه های جدید، مردم از حدود عرصه های ملی و مستثنیات با خبر می شوند.
گفتگویی با محسن یوسف. پور مدیریت این مجموعه:
در ابتدا معرفی کوتاهی از خودتان داشته باشید و از سوابق کاری خود بگویید.
متولد ۱۳۴۶ در رشت و دارای مدرک دکترا در رشته منابع طبیعی جنگل از دانشگاه گیلان هستم.
۱۰ سال به عنوان کارشناس فنی در منابع طبیعی فعالیت می کردم و بین سال های ۸۶ تا ۹۲ در معاونت های فنی و برنامه ریزی اداره کل منابع طبیعی گیلان عهده دار مسئولیت بودم.
در چه سالی به عنوان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان منصوب شدید؟
در تاریخ ۲۶ اسفندماه سال ۹۵ به عنوان مدیرکل این مجموعه منصوب شدم.
در زمان قبول مدیرکلی منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان چه دغدغه هایی برای بهبود عملکرد در این حوزه داشتید؟
قطع بی رویه درختان و در نتیجه از بین رفتن جنگل ها بزرگترین مشغولیت ذهنی من بود. ما بایستی نیازمان به چوب را از زراعت چوب و جنگل کاری تامین کنیم نه درختان طبیعی. درختان طبیعی شناسنامه و اقلیم یک منطقه را تشکیل می دهند بویژه درختان جنگل های شمال که منحصر بفرد هستند.
از جمله اقداماتی که برای رفع این دغدغه صورت گفت، ممنوع کردن قطع درختان راش بود. درختان راش یکی از گونه های کمیاب و ارزشمند در دنیا هستند که در گذشته جزو چوب های صنعتی دسته بندی می شدند اما اکنون صنوبر را جایگزین آن کرده ایم و از قطع آنها جلوگیری می کنیم.
معتقدیم که می توانیم به اقلیم سابق گیلان برگردیم و درخت می تواند یکی از شاخصه های این اقلیم باشد.
از بین ادارات شهرستانی منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان کدامیک را فعال تر می دانید؟ علت پویایی آن مجموعه را چه چیزی ارزیابی می کنید؟
یکی از مهم ترین وظایف ادارات ما در شهرستان ها مرتع داری و حفاظت از عرصه های ملی است که در این زمینه فعالیت های بسیار خوبی را در شرق گیلان از سوی اداره رودسر و در غرب استان از سوی اداره آستارا شاهد هستیم.
شهرستان تالش نیز به دلیل برخورداری از وسعت زیاد، در این زمینه بیشترین مشکل را دارد و به همین دلیل بارها پیشنهاد کردیم که اداره منابع طبیعی تالش به دو مجموعه تقسیم شود. بیشترین مشکلات این شهرستان به قاچاق چوب و تصرف اراضی مربوط می شود .
پس از بخشنامه استاندار گیلان مبنی بر بکارگیری جوانان و بانوان در پست های مدیریتی، چه انتصاباتی در این راستا داشتید؟
پس از سیستان و بلوچستان دومین استانی بودیم که یک خانم در آن عهده دار ریاست اداره منابع طبیعی شهرستان شد. همچنین از ظرفیت نیروهای جوان در شهرستان هایی همچون آستانه اشرفیه و صومعه سرا بهره گرفتیم.
کدامیک از کارگروه ها و جلسات استانی را پرکاربردتر می دانید؟
جلسه کمیته رفع موانع تولید یکی از جلساتی است که خروجی خیلی خوبی دارد . این کمیته با حضور دستگاه های اجرایی مختلف و تولید کنندگان تشکیل جلسه می دهد و پس از طرح مسائل و مشکلات واحدهای تولیدی و صنعتی، در چارچوب قانون بر رفع آنها اهتمام ورزیده می شود.
گزارشی از عملکرد دستگاه تحت تصدی شما از ابتدای سال ۹۶ ارائه دهید و مقایسه ای با مدت مشابه در سال قبل داشته باشید.
هدف اصلی ما در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، صیانت از منابع طبیعی است اما به مرور دو هدف را برای ما ترسیم کردند؛ خدمات رسانی به مردم و خدمات رسانی به دستگاه های اجرایی.
هر دستگاهی که می خواهد از عرصه منابع ملی استفاده کند، بایستی فعالیت آن به گونه ای باشد که کمترین خسارت به طبیعت وارد شود. در حال حاضر با اعتبارات ملی و استانی پروژه هایی را برای احیاء جنگل، جنگل کاری، جلوگیری از وقوع سیل، آبخیزداری و احداث بنچ مارک ها( ستون هایی که حد مستثنیات را از ملی تفکیک می‌کنند) در دست اجرا داریم.
از سال ۹۶ سه اقدام اساسی که در آینده بسیار تاثیرگذار خواهند بود را در دستور کار قرار دادیم که اولین آن ها توقف بهره برداری از درختان طبیعی و بعدی توسعه زراعت چوب با گونه صنوبر است.
از سال گذشته یکهزار و ۲۰۰ هکتار از اراضی استان زیر کشت صنوبر برده شده است و این کار ساده نبود؛ چرا که ما به جنگل های طبیعی وابسته بودیم .
با توجه به اینکه بسیاری از نقشه های مورد استفاده در اداره منابع طبیعی برای تشخیص اراضی ملی از غیر ملی عمر ۳۰ تا ۴۰ ساله دارند، از سال گذشته بحث کاداستر کردن را به عنوان سومین برنامه اساسی خود در پیش گرفتیم. کاداستر کردن به معنای اصلاح هندسی نقشه های گذشته و مشخص کردن عرصه های ملی است. در نهایت، نقشه های جدید را داخل سامانه قرار می دهیم تا مردم متوجه حدود عرصه های ملی و مستثنیات شوند.
سال گذشته عملیات کاداستر کردن را به مساحت۱۲۰ هزار هکتار در گیلان اجرا کردیم و امسال برای ادامه این عملیات در هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی ملی برنامه ریزی شده است.
اگر توقف بهره برداری از درختان طبیعی، زراعت چوب و کاداستر کردن در استان اتفاق بیفتد، مدیریت منابع طبیعی دچار یک تحول اساسی خواهد شد البته تصویب قانون جامع طبیعی نیز برای تحقق این امر ضرورت دارد.
گیلان چه میزان عرصه های طبیعی دارد؟
در استان گیلان ۵۶۴ هزار هکتار جنگل و ۲۲۴ هزار هکتار مرتع داریم. علاوه بر این، از اراضی ساحلی و مستحدثه نیز برخوردار هستیم.
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان از ابتدای سالجاری چه پروژه هایی را به بهره برداری رسانده و به این منظور چه میزان اعتبار صرف کرده است؟
در سال های ۹۴ و ۹۵ پروژه های آبخیز داری را با اعتبار حدود سه میلیارد تومان اجرا کردیم . اعتباری که از محل مدیریت بحران به ما تخصیص می دهند زیر یک میلیارد تومان است و به همین جهت در سال گذشته ۹ میلیارد تومان از اعتبارات ملی کمک گرفتیم که بخش عظیمی از آن صرف اجرای پروژه های آبخیز داری در ارتفاعات ماسوله شد. یکی از اهدافی که در این پروژه با فعالیت های بیولوژیکی و مکانیکی دنبال کردیم، جلوگیری از شستشوی خاک از بالا به پایین بود چراکه این اتفاق عمق تالاب را کم می کند و موجب مرگ تالاب می شود. علاوه بر این، رسوباتی که به همراه جریانات آبی به پایین سرازیر می شوند موجبات سیل و بلایای طبیعی را در پایین دست فراهم می کنند .
مجموعا حدود ۲۲۰ نفر وظیفه حفاظت از عرصه های ملی اعم از جنگلی و مرتعی را در گیلان برعهده دارند. غیر از اعتبارات مذکور چیزی حدود ۶۰۰ میلیون تومان نیز برای مبارزه با آفت شب پره شمشاد اعتبار گرفتیم.
جنگل های نقطه ای، نصب بنچ مارک ها و احداث آبشخورها و قرق مراتع نیز پروژه های دیگری هستند که به صورت موردی در حوزه منابع طبیعی استان اجرا شده است.
چه برنامه هایی تا پایان سال ۹۷ دارید؟
در سال ۹۷ برای نخستین بار به دستور مقام معظم رهبری از محل صندوق توسعه ملی اعتباری حدود ۲۰۰ میلیون یورو برای آبخیزداری در کشور تصویب شد. باوجود اینکه به دلیل ریزگردها و بحران آب در دیگر مناطق کشور، استان های غیر شمالی در اولویت دریافت این اعتبارات قرار داشتند، به گیلان در مقایسه با مازندران و گلستان اعتبار خوبی تخصیص داده شد که تقریبا معادل ۱۵ و شش دهم میلیارد تومان است.
در مرحله نخست مبلغ قابل توجهی تخصیص پیدا کرد و با توجه به نیاز هر شهرستان این رقم توزیع خواهد شد.
در شهرستان های لنگرود، تالش ، فومن و شفت پروژه های آبخیز داری بسیار خوبی به اجرا گذاشته خواهند شد و بیشتر این پروژه ها در نقاط سیل خیز واقع می شوند. به طور مثال در منطقه ملاط لنگرود و یا علی آباد رودبار که با سیلاب های زیادی مواجه هستیم، اجرای پروژه های آبخیز داری موجب کاهش خسارت های مالی و جانی می شود. ضمن اینکه به منظور نجات تالاب در کنار سایر دستگاه ها ، پروژه های خوبی در بخش های منتهی به تالاب داریم.
چشم انداز پیش روی اداره کل منابع طبیعی گیلان تا افق سال ۱۴۰۰ چیست ؟
برنامه پنج ساله ششم به ما تکلیف کرده که سالانه هزار هکتار زراعت چوب داشته باشیم که سال گذشته بالغ بر هزار هکتار محقق شد و این ظرفیت را داریم که زراعت چوب در استان را به دو برابر افزایش دهیم.
کاداستر و زراعت چوب نیز برای ما حائز اهمیت بسیار زیادی است .علیرغم اینکه اجرای طرح توقف بهره برداری از جنگل در بازه زمانی سال های ۹۶ تا ۹۹ در برنامه قرار داشت، همان سال اول آن را اجرایی کردیم و سعی داریم به درستی آن را تداوم ببخشیم.
امسال همچنین اعتبار حفاظتی ما پایدار شده است؛ یعنی با وجود اینکه بهره برداری از چوب را در عرصه ها ممنوع کردیم، نیروها را بیکار نگذاشتیم و آن ها را مامور کردیم تا کارهای حفاظتی انجام دهند.
همچنین نشست با سازمان های مردم نهاد و مشارکت دادن مردم در حفاظت از منابع طبیعی از دیگر برنامه های ما در یکسال آینده است.
در راستای رفع موانع تولید و رسیدن به توسعه پایدار چه پیشنهاداتی دارید؟
به عقیده من مهم ترین نکته ای که باید در نظر گرفته شود، لزوم نگاه فرابخشی است. به عنوان مثال من زمانیکه در جلسات کمیته برنامه ریزی حضور پیدا می کنم تنها منابع طبیعی را نمی بینم بلکه نیاز به توسعه و حمایت از واحدهای صنعتی را نیز درک می کنم. از سایر دستگاه ها نیز انتظار می رود نسبت به یکدیگر بی تفاوت نباشند و مثلا اگر پروژه راهسازی اجرا می شود، منابع طبیعی نیز مورد توجه قرار گیرد.
در دوران مسئولیت شما چه نوآوری و ابتکاراتی در مدیریت منابع طبیعی به کار گرفته شده است؟
ما مدیران نباید سلایق شخصی خود را به اجرا بگذاریم؛ منابع طبیعی محل آزمون و خطا نیست و باید همه یک نقشه راه داشته باشیم.
در ابتدای تصدی این پست، اقداماتی که در سال های گذشته انجام شده بود و همچنین اقداماتی که باید انجام می شد را بررسی کردم. در بررسی ها مشخص شد طرح کاداستر از سال ۹۴ بر زمین مانده است؛ بنابراین از سال ۹۶ آن را شروع کردیم و برای تمام شدن آن تا پایان سال آینده مصمم هستیم.
البته این ها ابتکارات شخصی من نبوده بلکه توسط سیاست گذاران پیشی بینی شده و من تلاش می کنم مجری خوبی برای آن ها باشم.
بررسی نقاط ضعفی که در اجرای برنامه پنجم و ششم توسعه داشتیم نیز از دیگر اقداماتی بود که صورت گرفت.
در صورتیکه انتقادی از شما و یا مجموعه تحت امرتان صورت بگیرد، چه واکنشی نشان می دهید؟
من نه تنها به انتقادات معترض نیستم بلکه کاملا از مطرح شدن آن ها استقبال می کنم. هفته ای چندین بار وقت می گذارم و مطالب انتقادی مربوط به حوزه کاری خودم را مطالعه می کنم. در معاونت شهرستان ها نیز بخش دریافت انتقادات و پیشنهادات فعال شده و حساسیت خوبی برای پاسخگویی ایجاد شده است. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان همواره مورد نقد قرار دارد و بیش از ۸۰ درصد انتقادها درست است؛ اگرچه که بخشی از مشکلات موجود به نبود امکانات و کمبود نیروی انسانی بر می گردد. ما به جای وابسته بودن به امکانات دولتی بایستی رویکردمان را به افزایش مشارکت عمومی تغییر می دهیم اما قوانین که قدمت آن ها به سال های ۴۲ و ۴۶ می رسد دست و پایمان را می بندد.
من جزو هیئت تدوین کننده قانون طرح جامع منابع طبیعی بودم که روی آن بسیار کار شد اما متاسفانه از سال ۹۲ هنوز توسط مجلس به تصویب نرسیده است. یکی از موضوعاتی که در این طرح مورد توجه قرار گرفته، ضرورت مشارکت دادن مردم در حفاظت از جنگل ها است چراکه این امر با امکانات دولتی میسر نمی شود.