عصرکاسپین/روز پنجشنبه پنجم اردیبهشت در یک برنامه از پیش تعیین نشده با حضور وزیر نیرو عملیات احداث سد مخزنی لاسک در شهرستان شفت استان گیلان آغاز شد. حالا هکتارها از شمشادستان‌های جنگل‌های هیرکانی در معرض نابود شدن قرار دارند. خطر هورالعظیم شدن بیخ گوش تالاب انزلی است و ۶۱۲ خانوار در شرف آواره شدن هستند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، مدیرعامل آب منطقه‌ای گیلان می‌گوید مجوزهای زیست محیطی این طرح اخذ شده است، اما به گفته فعالان محیط زیست گیلان نحوه صدور این ارزیابی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از سوی دیگر حرفی از مجوز منابع طبیعی در خصوص قطع شمشاد‌های جنگل‌ها هیرکانی به میان نیامده است. به اعتقاد فعالان محیط زیست، مجوزهای زیست محیطی با عجله و با دلایل غیر منطقی تصویب شده است.
«محمد کهنسال» از اعضای انجمن طرفداران توسعه انزلی در این خصوص در گفت‌وگو با “مردم سالاری آنلاین” گفت: مطابق قوانین برای ساخت و ساز‌های بزرگ باید ارزیابی زیست محیطی انجام شود، جلسات این ارزیابی در مقطعی در استان برگزار شد و در این جلسات به غیر از کارفرما و مشاور از اساتید دانشگاه‌های گیلان حضور داشتند. در واقع صورتجلسه با امضای این اساتید معنا پیدا می‌کند. در جلسه‌هایی که برگزار شده هر دو استاد دانشگاه با طرح مخالف بوده‌اند، بعد از آن مشخص نیست که جلسات چطور برگزار شده است که منجر به اخذ مجوزه شده، چون استادان دانشگاه عنوان کرده‌اند که جلسه‌ای با حضور آنان برگزار نشده است به همین دلیل صدور مجوز ارزیابی محیط زیستی مبهم است.
وی تاکید کرد که در حال حاضر یکی از خواسته‌های فعالان محیط زیست استان گیلان این است که صورتجلسه‌ای که منجر به صدور مجوز ارزیابی محیط زیستی شده، منتشر شود تا امضا کنندگان مشخص شوند. این صورتجلسه نه محرمانه است و نه امنیتی.
به گفته کهنسالی نکته‌ی دیگر این است که منابع طبیعی هم تاکنون مجوزی در این خصوص صادر نکرده است، چیزی حدود ۹۰ هکتار از جنگل‌های هیرکانی بابت سد و ده هکتار بابت جاده‌ای که باید برای روستاهای بالا دست ساخته شود از بین می‌رود.
او همچنین در خصوص حضور وزیر نیرو در گیلان و آغاز عملیلات اجرایی سد نیز توضیح داد: پنجشنبه پنجم اردیبهشت قرار بوده یک سد لاستیکی در شهر مجاور در منطقه باغبانان فومن افتتاح شود، دهیارها و اعضای شورای روستا در جریان نبودند که این مراسم با حضور وزیر خواهد بود، گویا صبح پنجشنبه از بخشداری به روستاهایی که در مسیر هستند اطلاع می‌دهند که با حضور وزیر، استاندار و نماینده خواهد بود.
به گفته کهنسال، شورا و دهیار روستای لاسک به دلیل مخالفتشان با این پروژه در جریان آغاز عملیات اجرایی سد لاسک نبودند، حتی شنیده شده که در استانداری هم تا روز قبل صحبت حضور در لاسک نبوده و یکباره این موضوع به برنامه سفر وزیر اضافه شده است.
غرق شدن سه روستا
ساخت این سد علاوه بر خسارت‌های محیط زیستی، سه روستای «لاسک»، «کلوان» و «ویسرود» با جمعیتی بالغ‌بر ١۶٣٠ نفر را به طور کامل به زیر آب می‌برد. از طرف دیگر ٧ روستای زیرمجموعه روستای لاسک را با مشکل کمبود آب مواجه خواهد کرد. از طرف دیگر بیش از ۶۶ هکتار شالیزار منطقه و ۴٣ هکتار اراضی باغی و چایکاری در مخزن سد غرق خواهند شد.
گرچه «وحید خرّمی» رئیس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان در مراسم آغاز عملیات اجرایی این سد گفته بود که با توجه اینکه بحث جنگل‌های هیرکانی تمامی این مسایل در اینجا لحاظ شد و در مصوبه نهایی کاهش میزان برش درختان و جنگل مد نظر قرار گرفته است و چون ۵۰ هکتار از اراضی منطقه جزء ذخایر ارزشمند هستند از بحث سد خارج شده و در نتیجه هزینه احداث سد و خاکبرداری و خاکریزی افزایش یافت که به جهت رعایت اصول محیط زیستی این مورد را پذیرفتیم، اما کنشگران محیط زیست معتقد هستند این حرف‌های ضد و نقیض، بیشتر نشان می‌دهد که ساخت این سد توجیه منطقی ندارد.
لاسک، سدی رسوب‌گیر
در عین حال رئیس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان معتقد است که سد لاسک یکی از سرشاخه‌های ورودی به تالاب است و بر طبق بررسی‌هایی که انجام شده بیش از دو میلیارد مترمکعب از رودخانه‌های استان گیلان وارد تالاب انزلی و از آنجا وارد دریای خزر می‌شود و بحثی که در تالاب انزلی وجود دارد ورود رسوب و کاهش عمق تالاب انزلی است و کاهش عمق تالاب موجب شده که آلاینده‌ها بیش از پیش ظاهر شوند و غلظت آلاینده‌ها در فصل تابستان که حجم آب کمتر است، بالا می‌رود .
خرمی تاکید دارد که افزایش رسوب موجب خشکی برای کشاورزی و باریک‌تر شدن عرصه‌ی تالاب می‌شود، او امیدوار است که با کنترل رسوب‌های ورودی بتوان این معضل را کاهش داد.
کهنسال اما در این خصوص معتقد است که راه‌های بهتری برای رسوب‌گیری وجود دارد و سد اصلا وظیفه رسوب گیری ندارد؛ رسوب عمر سد را کاهش می‌دهد. رسوب باید در محلش کنترل شود، ما به جای اینکه بیایم رسوب‌گیری کنیم باید جلوی ایجاد رسوب را بگیریم و آن را به حداقل برسانیم. راه حل آن آبخیزداری، آبخوان داری و جلوگیری از جنگل تراشی است. متاسفانه نه تنها این اقدامات صورت نمی‌گیرد بلکه برعکس این مسیر گام برمی‌داریم و هر روز حجم رسوبات را افزایش می‌دهیم.
“اسماعیل آلادینی” کارشناس هیدرولوژی نیز در گفت‌وگو یا “مردم سالاری آنلاین” تاکید کرد که بحث رسوب اصلا صحت ندارد؛ مساحت تالاب حدود ۲۰۰ کلیومتر مربع است، سالانه حدود یک میلیون تن رسوب وارد تالاب می‌شود، البته تا ۳۰ سال قبل این میزان کمتر بود. بنابراین اگر سالنه ۱ میلیون تن رسوب از همه حوزه‌های آبریز تالاب وارد شود و در تمام تالاب توزیع شود، دو سومش آن هم از تالاب خارج خواهد شد، یک سوم رسوبات داخل تالاب باقی خواهد ماند که من با اطمینان می‌گویم که ارتفاع این آن سالانه کمتر از یک سانت خواهد بود.
بهانه‌های که راهکار دارند
گفته شده که از اهداف احداث سد لاسک تامین آب شرب و کشاورزی شهرهای شفت، صومعه‌سرا، رشت و انزلی از محل رودخانه «امامزاده ابراهیم» است. در واقع تمام ادله‌ای که برای ساخت سد عنوان می‌شود راهکار دیگری به غیر از سد سازی برای آن وجود دارد.
کهنسال در این خصوص به گفت: در مورد اصرار برای ساخت این سد ابهام وجود دارد، بارها مطرح شده است که می‌خواهد آب شرب چند شهر را تامین کند، اما در سایت وزارت نیرو مشخصات سد لاسک کشاورزی ذکر شده است. بنظر می‌رسد این سد جنبه سیاسی دارد و چون انتخابات هم نزدیک است کلنگ زنی این سد را حرکت بزرگ از سمت نماینده می‌دانند. البته این کار می‌تواند به ضرر وی باشد.
به گفته کهنسالی جوی را که در منطقه در این خصوص به وجود آمده نمی‌شود درصد گذاری کرد که چقدر موافق هستند و چقدر مخالف ولی تعداد مخالفین کم نیست، برخی بلاتکلیف هستند و نمی‌دانند احداث سد به نفع آنان است یا به ضررشان.
آلادینی نیز در این خصوص معتقد است که: می‌گویند با احداث این سد می‌خواهند آب کشاورزی و صنعت را تامین کنند در حالی که در این منطقه اصلا امکان توسعه کشاورزی وجود ندارد. تمام آن محدوده در حال حاضر زیر کشت است. شما در گیلان زمینی پیدا نمی‌کنید که زیر کشت نباشد. از طرف دیگر مگر تا الان این زمین‌ها کشت نمی‌شد؟ مگر مشکل آب داشت؟
او در ادامه گفت از سوی دیگر موضوع آب آشامیدنی و صنعت مطرح می‌شود، اولا نود درصد آبی که در سد ذخیره سازی می‌شود صرف کشاورزی می‌شد و کمتر از ده درصد به شرب، بهداشت و صنعت اختصاص دارد، و این مشکلات را می‌شود با یک چاه عمیق حل کرد. اینجا گیلان است، کرمان یا اصفهان نیست ما در آب زیر زمینی مشکلی نداریم.
هشدار سونامی سدسازی در گیلان
آلادینی در ادامه با تاکید بر اینکه دغدغه گیلانی‌ها تامین آب زراعی دشت مرکزی گیلان است که از سال ۴۲ از طریق سد سپیدرود تامین می‌شود گفت: الان رودخانه سپیدرود شریان حیاتی استان گیلان است و سد آن قلب تپنده استان. با وجود سد سپیدرود و با دوهزار میلیون متر مکعب حق‌آبه اصلا مشکلی برای تامین آب دشت مرکزی گیلان وجود ندارد. پس چرا می‌خواهند سد لاسک را احداث کنند؟
این کارشناس هیدرولوژی هشدار داد که با ساخت سد لاسک یک سونامی سدسازی در استان گیلان به راه خواهد افتاد، این سد سازی‌ها تنها به سد لاسک ختم نمی‌شود و صحبت از ۷ تا ۸ سد دیگر در فومنات است آن هم برای جایگزینی حق آبه سپیدرود.
به گفته وی اگر سد لاسک احداث شود مطمعنا با شرایطی که وجود دارد نزدیک به صد هکتار جنگل زیر آب می‌رود و نابود می‌شود این نابودی به طور مستقیم است، به طور غیر مستقیم هم ساخته شدن شهرک‌های ییلاقی آسیب جدی‌تری به طبیعت وارد خواهند کرد. متاسفانه همانطور که در گلستان و مازندران هم دیده‌ایم کسی جلوی احداث این شهرک‌ها را نمی‌گیرد بلکه هیچ به احداث آنها کمک هم می‌کنند.