عصرکاسپین/حدودا ۹۵ درصد زعفران دنیا را ما تولید می‌کنیم؛ با این اوصاف ۳۰ درصد زعفران کشور تقلبی و نامرغوب است. این بهترین دلیل است که مسئولان کشور بدانند، مشکل اقتصاد ایران تولید نیست. در حال حاضر برای حمایت از صادرات زعفران و شناخته شدن طلای سرخ به نام ایران، طرح جامع زعفران نهایی شده است. اما دریغ از همتی از سوی دولت و مجلس برای حمایت از آن. در این خصوص محسن احتشام رییس شورای ملی زعفران در گفت‌وگو با مردم‌سالاری می‌گوید: ” برای حل این مشکل، بخش خصوصی عموم وظایف خود را انجام داده است. در همین راستا طرح جامع زعفران از ۱۰ سال پیش تدوین شده است. در این طرح مراحل تولید تا بسته‌بندی زعفران گردآوری شده است. اما وقتی بودجه‌ای برای این طرح در نظر گرفته نشود، کاری پیش نمی‌رود.” گفت و گوی ما با رییس شورای ملی زعفران را بخوانید و با مشکلات بازار زعفران آشنا شوید:
بارش‌های اخیر کشور تاثیر سوء بر زمین‌های زعفران داشت یا خیر؟
خیر. اتفاقا بارش‌های اخیر برای زعفران بسیار مفید بود. این بارش‌ها هیچگونه سوءتاثیری بر مزارع زعفران نداشت. در هیچ کجا هیچ ضرری ایجاد نشده است.
پس می‌توان گفت امسال میزان برداشت زعفران بیشتر است.
بله همینطور است. برداشت زعفران نسبت به سال گذشته بیشتر خواهد بود.
این افزایش برداشت نسبت به سال قبل چند درصد بیشتر است؟
به نظر من برداشت زعفران نسبت به سال قبل حدودا ۲۰ درصد افزایش خواهد داشت.
با این اوصاف آیا منتظر کاهش قیمت زعفران باشیم؟
بله؛ حین نزدیک شدن به فصل برداشت، قطعا شاهد کاهش قیمت خواهیم بود.
در حال حاضر با توجه به وضع تحریم‌ها، صادرات زعفران چگونه است؟
روند صادرات مثل سابق است. البته در برخی بازارها روند صادرات سخت شده است. به عنوان مثال روند صادرات به اروپا با سختی‌هایی هموار است. اما صادرات به امارات، چین و کشورهایی از این دست، دچار وقفه نشده است. در مورد کشورهای اروپایی در نقل و انتقال پول با مشکلاتی مواجه هستیم. هر چند که این موضوع باعث نشده که صادرات ما به کشورهای اروپایی کاهش یابد. در برگشت پول، صادرکنندگان با مشکلاتی مواجه هستند.
بازار اسپانیا با زعفران ایران هنوز گرم است؟!
قطعا اینگونه است. تا زمانی که فرایند صادرات این محصول را مدیریت نکنیم اوضاع همین است. علیرغم اینکه ۹۵ درصد زعفران جهان را ما تولید می‌کنیم، ولی چون مدیریت نداریم، روال همین است. از این باید ترسید که در آینده، افغان‌ها نیز برای فروش زعفران ما اقدام کنند و آنها فرایند تولید و صادرات زعفران ما را مدیریت نمایند.
آیا تعمدی داخلی در کار است؟ ریشه اساسی این مشکل کجاست؟
برای حل این مشکل، بخش خصوصی عموم وظایف خود را انجام داده است. در همین راستا طرح جامع زعفران از ۱۰ سال پیش تدوین شده است. در این طرح از تولید تا بسته‌بندی زعفران گردآوری شده است. اما وقتی بودجه‌ای برای این طرح در نظر گرفته نشود، کاری پیش نمی‌رود.
اگر بودجه‌ای برای این طرح در نظر گرفت شود، چند درصد مشکل حل می‌شود؟
تنها بحث بودجه نیست. ضمن بودجه باید اراده‌ای یافت شود که طرح را اجرایی کند. فرایند صادرات را باید به نحوی مدیریت کنیم که با اوضاع کنونی متفاوت باشد. بازار صادرات زعفران باید مانند بازار صادرات خاویار شود. اگر محصول صادراتی مدیریت شود و در عین حال بودجه‌ای هم برای این مهم تخصیص داده شود، بدون شک بیش از ۸۰ درصد مشکلات جاری در بازار زعفران کشور حل و فصل خواهد شد.
یعنی می‌توانیم شاهد صادرات زعفران با برند ایرانی باشیم؟
بله. همینطور است. هدف از طرح جامع زعفران همین است. مشخص است که کدام راه باید طی شود. مولفه‌های اقتصاد مقاومتی تکلیف همه چیز را مشخص کرده است؛ اما مشکل این است که اجرایی نمی‌شود. ما باید از خام فروشی جلوگیری کنیم. باید ارزش افزوده محصولات را به اقتصاد کلان بازگردانیم. اما این کارها و این اهداف مدیریت نمی‌شوند. حداقل در بازار زعفران اینگونه است. اکنون کشور با سیل بیکاری مواجه است. این در حالی است که بیش از ۶۰۰ هزار خانوار در کاشت و برداشت زعفران حضور دارند و معیشت خود را تامین می‌کنند. می‌توانیم در فرآوری و همچنین فرایند بسته‌بندی زعفران، شغل ایجاد کنیم. می‌توانیم مانع از سیل بیکاری شویم. ولی این کار را در حال حاضر اسپانیا انجام می‌دهد. زعفران ما را وارد می‌کند و ضمن بسته‌بندی به نام خودشان بفروش می‌رسانند. مگر ما چه از اسپانیا کم داریم؟ واقعا مشکل ما فقط بسته‌بندی است؟ باید از کار مولد حمایت شود نه کار سوداگری و دلالی. در سالی که سال رونق تولید است، باید یکی از محصولات استراتژیک ما که زعفران است، سر و سامان بگیرد و به مرحله رونق برسد.
به عنوانی که برای امسال انتخاب شده اشاره کردید. در همین راستا آیا دولت و مجلس برای رونق گرفتن تولید و صادرات زعفران تصمیمی گرفته‌اند؟
خیر؛ ما فقط حرف می‌شنویم. هیچ عمل و برنامه و اراده‌ای از آنها ندیده‌ایم. رونق به واسطه ساز و کارهایی معین صورت می‌گیرد. اما دولت و مجلس تا این لحظه هیچ ساز و کاری از خود نشان نداده‌اند. ما اعلام کرده‌ایم که سازمان‌های مربوطه به ما اجازه بدهند که از درآمد ناشی از زعفران صادر شده، حدودا ۱ درصد اخذ شود و به صندوقی تحت عنوان صندوق حمایت از زعفران واریز گردد. بعدا متولیان و فعالان بازار زعفران با این ۱ درصد می‌توانند مشکلات را حل و فصل کنند. آیا این کار بدی است؟ وقتی طرح جامع زعفران بودجه ندارد و اجرا نمی‌شود، از طریق درآمد صادرات و فروش زعفران می‌توانیم این طرح را به سرانجام برسانیم. از این طریق می‌توان برای برندسازی، معرفی زعفران ایران و … استفاده کرد.
این طرح به جایی رسیده است؟
فعلا در حال رایزنی و بررسی موضوع هستیم. شورای ملی زعفران، هم بحث صندوق حمایت از زعفران را دنبال می‌کند و هم کارت اهلیت را. قصد ما این است که صادرات زعفران را مدیریت کنیم. کسانیکه اهلیت فعالیت در بازار زعفران را دارند، باید دست به کار شوند. آنها می‌توانند از درآمد ناشی از صادرات زعفران، مبلغی را به صندوق واریز کنند تا از صادرات زعفران حمایت شود. مبلغ مذکور می‌تواند هزینه‌ای برای تبلیغات عام زعفران شود. بحث تحقیقات بازار، بحث برند سازی، جایگاه‌یابی و …را می‌توان از این صندوق استفاده کرد. اگر این مساله را هدایت و مدیریت کنیم، شکی نیست که به نتیجه مطلوب می‌رسیم. کره‌ای‌ها از ریشه گیاه جنسینگ درآمدهای کلانی دارند. حداقل ما آنها را الگو قرار دهیم. ما هم می‌توانیم مثل آنها شویم.
از مصرف داخلی هم صحبت کنیم. ما ۹۵ درصد زعفران دنیا را تولید می‌کنیم. ولی بخش قابل توجهی از زعفران مصرفی داخل نامرغوب و تقلبی است. علت چیست؟
ما در ایران شرکت‌های خوبی داریم که دست به تولید زعفران می‌زنند. اما مشکل این است که مصرف‌کننده دنبال زعفران ارزان می‌رود. این زعفران ارزان همان زعفران تقلبی است. مردم در این خصوص مقصرند. هیچ ارزانی بی علت نیست. مشخصا جنس ارزان جنسی تقلبی است. مصرف کننده باید دقت کند که هویت تولید کننده زعفران را بشناسد. تولیدکننده‌های مشهور زعفران نام‌شان آشنا است. باید از برند‌ها و فروشگاه‌های معتبر دست به خرید زعفران زد.حدودا ۳۰ درصد زعفران بازار ایران تقلبی و نامرغوب است. زعفران تقلبی از هند و دبی وارد ایران می‌شود. جنس زعفران تقلبی از کاکل ذرت است که رنگ می‌کنند و به مردم می‌فروشند. از ریشه بلال رنگ شده هم برای زعفران تقلبی استفاده می‌کنند. گاها نیز از چوب جارو استفاده می‌شود. جدیدا زعفران تقلبی را با موادی ژله مانند میسازند و رنگ می‌کنند. این مورد خاص اصلا گیاه نیست. هم در داخل کشور تولید می‌شود و هم از خارج کشور (هند و دبی) وارد می‌کنند. مردم جنس شناخته شده را خریداری کنند.