کبد چرب معمولا هیچ نشانه قابل توجه و مشخصی ندارد. اما ممکن است فرد احساس خستگی کند یا ناراحتی‌های مبهمی در شکم داشته باشد. البته این امکان وجود دارد که کبد کمی بزرگ شده باشد و پزشک در این شرایط می‌تواند با انجام معاینه فیزیکی آن را تشخیص دهد.
عصرکاسپین/ کبد چرب به عنوان استئاتوزیس که توصیفی برای تجمع چربی در کبد است شناخته می‌شود. با وجود اینکه داشتن مقدار اندکی چربی در کبد کاملا طبیعی است، اما در زمان ابتلا به کبد چرب ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد را چربی تشکیل می‌دهد.
کبد دومین عضو بزرگ در بدن است. وظیفه کبد هضم تمامی مواد غذایی است که مصرف می‌کنیم و می‌نوشیم.
در صورتی که مقدار چربی انباشته شده در کبد بسیار زیاد شود، ممکن است به کبد آسیب برساند. زمانی که سلول‌های قدیمی آسیب دیده باشند، کبد معمولا خودش را با ساخت سلول‌های جدید کبدی ترمیم می‌کند. زمانی که این آسیب‌ها به طور پیوسته تکرار شوند، زخم‌های دائمی ایجاد می‌شوند، که به آن “سیروز کبد” می‌گویند.
تشخیص کبد چرب
کبد چرب معمولا هیچ نشانه قابل توجه و مشخصی ندارد. اما ممکن است فرد احساس خستگی کند یا ناراحتی‌های مبهمی در شکم داشته باشد. البته این امکان وجود دارد که کبد کمی بزرگ شده باشد و پزشک در این شرایط می‌تواند با انجام معاینه فیزیکی آن را تشخیص دهد. چربی اضافه در کبد امکان دارد التهاب کبدی به وجود آورد. در صورتی که کبد ملتهب شده باشد، فرد ممکن است احساس بی اشتهایی، درد شکمی، ضعف و گیجی داشته باشند و همچنین بدون هیچ هدف از پیش تعیین شده ای، دچار کاهش وزن شوند.
علائم کبد چرب در زنان و مردان
کبد عضوی از بدن است و وظیفه دفع سموم از بدن را بر عهده دارد. اگر کبد از عهده این کار بر نیاید، علائم و نشانه‌های مختلفی ظاهر خواهند شد. در صورتی که بدن بیش از حد چربی تولید کند یا سوخت و ساز چربی‌ها به درستی انجام نشود، این ماده در کبد جمع و ذخیره خواهد شد. تجمع بیش از حد چربی در کبد، فرد را مبتلا به بیماری کبد چرب می‌کند.
در بیشتر افراد، کبد چرب معمولا بدون علامت خاصی است، اما تعدادی از علائم که ممکن است با آن مواجه شوید عبارتند از:
۱. خارش پوست
عموما خارش پوست تا زمانی که سبب آزردگی و تحریک پوست نشود، چندان جدی گرفته نمی‌شود، اما باید بدانید که احتمالا علت خارش پوست، وجود صفرا در خون باشد.
وجود صفرا در خون نیز ممکن است به علت تخریب و آسیب دیدگی موجود در کبد باشد. هنگامی که مجرای صفرا مسدود شود، صفرا به جریان خون را پیدا می‌کند. بنابر این این ماده زیر پوست ذخیره می‌شود و سبب خارش پوست می‌شود.
۲. آنژیوم یا رگ‌های عنکبوتی (Spider angiomas)
رگ‌های عنکبوتی مویرگ‌های عنکبوتی شکل زیر پوست هستند. دلیل ظاهر شدن این مویرگ ها، افزایش میزان استروژن در بدن است و حاکی از آن است که کبد به درستی عمل نمی‌کند و سوخت و ساز هورمون‌ها به درستی انجام نمی‌شود.
رگ‌های عنکبوتی به علت بزرگ شدن سرخرگچه به وجود می‌آیند. سرخرگچه‌ها رگ‌های خونی با قطری کم هستند که به عنوان عضوی از شبکه رگ‌هایی که ریز جریان‌ها در آن‌ها جریان دارد، سرخرگ‌ها را به مویرگ‌ها متصل می‌کنند.
۳. کبودی و خونریزی
در صورتی که متوجه شدید بعد از هر آسیب کوچکی که به بدن تان وارد می‌شود به سادگی دچار کبودی و خون ریزی می‌شوید، این احتمال وجود دارد که کبد تان در وضعیت سلامت خوبی نباشد. این بدین معنی است که پروتئین‌هایی که برای انعقاد خون مورد نیاز است دیگر به اندازه کافی تولید نمی‌شوند.
۴. بوی بد دهان
بوی بد دهان می‌تواند نشانه بیماری‌ها و مشکلات متفاوتی مانند سینوزیت و بیماری‌های لثه باشد. علاوه بر این موارد، بوی بد دهان ممکن است یکی از علائم کبد چرب باشد.
بوی بد دهان در برخی مواقع به علت نارسایی کبدی در بیماران مبتلا به سیروز کبدی است با عنوان فِتور هپاتیکوس (foetor hepaticus) نیز شناخته می‌شود. این عارضه سبب ایجاد بویی شبیه کپک زدگی است که به واسطه وجود سطح بالای متیل دی سولفید در خون به وجود می‌آید.
۵. وجود لک‌های پوستی، کک و مک
در صورتی که کبد به خوبی عمل نکند، ممکن است روی پوست لک‌های قهوه‌ای رنگی ایجاد شود. در واقع زمانی که کبد به درستی فعالیت نکند، میزان استروژن در بدن افزایش پیدا می‌کند و آنزیمی حاوی مس به نام تیروزیناز (tyrosinase) در بدن شروع به رنگ ریزه‌های پوستی (مِلانین) می‌کند. در نهایت روی پوست بدن لکه‌ها و کک و مک به وجود می‌آید.
۶. قرمزی کف دست
قرمزی، سوزش و خارش کف دست‌ها که به عنوان اِریتمای (erythema) کف دست نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از علائم کبد چرب است و به دلیل غیرعادی شدن سطح هورمون‌ها در خون ایجاد می‌شود.
۷. کاهش و یا عدم تمرکز
یکی از نشانه‌های کبد چرب می‌تواند از دست دادن تمرکز باشد. بنا براین در صورتی که اخیرا مدام حواس تان پرت می‌شود و دیگر تمرکز کافی ندارید احتمالا نیاز باشد به وضعیت کبدتان بیشتر رسیدگی کنید.
دو نمونه از اساسی‌ترین وظایفی که کبد بر عهده دارد سم زدایی و تأمین انرژی بدن است. حال در صورتی که میزان سموم موجود در خون به واسطه عملکرد نامناسب کبد بیشتر از معمول قابل تحمل شود، عملکرد مغز نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. زمانی که سوخت و ساز انرژی در بدن به خوبی انجام نشود، خستگی و کاهش تمرکز تجربه می‌شود. درموارد حاد، این مشکل ممکن است سبب فراموشی و به اغما رفتن فرد شود.
رژیم غذایی کبد چرب
به طور کلی دو نوع کبد چرب وجود دارد. کبد چرب الکلی و غیر الکلی. تقریبا نزدیک به یک سوم مردم آمریکا مبتلا به کبد چرب هستند، یکی از عواملی که منجر به نارسایی کبدی می‌شود. بیماری کبد چرب غیرالکلی معمولا در افراد چاق و یا کم تحرک و افرادی که رژیم غذایی دارند که شامل غذا‌های فرآوری شده و آماده می‌شود، تشخیص داده می‌شود.
یکی از راه‌های اصلی برای درمان بیماری کبد چرب، صرفنظر از نوع آن، رژیم غذایی مناسب است.
به طور کلی، رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب عبارت است از:
• مصرف میوه و سبزیجات به مقدار زیاد
• مصرف گیاهان دارای فیبر بالا مانند حبوبات و غلات کامل
• کاهش مصرف قند، نمک، چربی ترانس، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و چربی اشباع
• عدم مصرف الکل
رژیم غذایی کم چربی و کاهش کالری می‌تواند به کاهش وزن و همچنین کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب، کمک چشمگیری کند. در حالت ایده آل در صورتی که اضافه وزن دارید، بهر است برای کاهش حداقل ۱۰ درصد از وزن خود هدف گذاری کنید.
• قهوه برای کاهش آنزیم‌های غیر طبیعی
پژوهش‌ها نشان داده اند که مصرف کنندگان قهوه مبتلا به بیماری کبد چرب نسبت به افرادی که این نوشیدنی کافئین دار را مصرف نمی‌کنند، آسیب کمتری می‌بینند. به نظر می‌رسد کافئین، مقدار آنزیم‌های غیر طبیعی کبد ارفادی که در معرض ابتلا به کبد چرب هستند، کاهش می‌دهد.
• سبزیجات سبز رنگ برای پیشگیری از افزایش چربی
نتایج آزمایشات حاکی از آن است که کلم بروکلی برای جلوگیری از تجمع چربی در کبد موش‌ها موثر بوده است. مصرف سبزی بیشتر مانند اسفناج، کلم بروکلی و کلم فندقی می‌تواند به کاهش وزن نیز کمک کند.
• تافو (پنیر سویا) برای کاهش چربی
پژوهشس دانشگاهی در ایلینویز بر روی موش‌ها نشان داد که پروئین سویا که در تعدادی از غذا‌ها نظسر تافو وجود دارد، چربی کبد را کاهش می‌دهد. همچنین، تافو ماده‌ای کم چرب است که دارای مقدار زیادی پروتئین است.
• ماهی برای التهاب و چربی
ماهی‌های چرب نظیر ماهی آزاد، ساردین ها، ماهی تن و ماهی قزل آلا غنی از اسید‌های چرب امگا ۳ هستند. اسید‌های چرب امگا ۳ می‌توانند به بهبود سطح چربی کبد و کاهش التهاب تاثیر بگذارند.
• جو دوسر برای انرژی
کربوهیدرات‌هایی که مصرف می‌کنید بهتر است از غلات کامل همانند جو دوسر باشند. محتوای فیبر بالا آن‌ها به شما احساس سیری خواهند داد، و در این صورت به خودی خود به شما کمک می‌کنند تا وزن تان را پایین نگهدارید.
• آووکادو برای کمک به حفاظت از کبد
آووکادو سرشار از چربی‌های سالم است و مطالعات بر روی آن نشان می‌دهد که حاوی مواد شیمیایی هستند که ممکن است آسیب کبدی را کاهش دهد. آن‌ها همچنین دارای فیبر هستند که می‌توانند به کنترل وزن کمک کنند. پیشنهاد می‌کنیم سالاد قارچ و آووکادو را برای یکبار امتحان کنید.
• شیر و سایر لبنیات کم چرب برای محافظت از آسیب
بر اساس پژوهش‌های انجام شده در سال ۲۰۱۱ بر روی موش‌های صحرایی، پروتئین آب پنیر بالا است که می‌تواند از آسیب‌های بیشتر به کبد محافظت کند.
• دانه‌های آفتابگردان
این دانه‌ها مغذی آجیلی سرشار از ویتامین E، آنتی اکسیدان هستند که می‌توانند از صدمه بیشتر کبد جلوگیری کنند.
• روغن زیتون برای کنترل وزن
این روغن سالم غنی از اسید‌های چرب امگا ۳ است. روغن زیتون برای پخت و پز بهتر از مارگارین، کره یا روغن جامد است. نتایج تحقیقات حاکی از آن است که روغن زیتون به کاهش سطح آنزیم‌های کبدی و کنترل وزن کمک می‌کند.
• سیر برای کمک به کاهش وزن بدن
این گیاه نه تنها به عطر و طعم غذا دلنشین‌تر می‌کند، بلکه مطالعات تجربی درباره خواص آن نشان می‌دهد که مکمل‌های حاوی پودر سیر ممکن است به کاهش وزن و چربی در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب کمک کند.
• چای سبز برای جذب کمتر چربی
داده‌های مطالعاتی نشان می‌دهد که چای سبز می‌تواند در جذب چربی دخالت کند، اما نتایج هنوز مشخص نیست. محققان در حال مطالعه بر روی این هستند که آیا چای سبز می‌تواند ذخیره چربی کبد را کاهش دهد و عملکرد کبد را بهبود ببخشد.
۶ خوراکی که باید بیماران کبد چرب از مصرف آن‌ها اجتناب کنید
اگر مبتلا به بیماری کبد چرب هستید، قطعا باید از مصرف بعضی از غذا‌ها اجتناب کنید یا آن‌ها را محدود کنید. این غذا‌ها به طور کلی سبب افزایش وزن و افزایش قند خون می‌شوند وش امل موارد زیر می‌شوند:
۱. الکل: الکل یکی از دلایل عمده ابتلا به بیماری کبد چرب و همچنین سایر بیماری‌های کبدی است.
۲. شکر: مراقب شکر اضافه شده به تعدادی از غذا‌های شیرین مانند آب نبات، کوکی ها، نوشابه‌ها و آبمیوه‌ها باشید. قند خون بالا می‌تواند سبب افزایش میزان چربی در کبد شود.
۳. غذا‌های سرخ شده: خوراکی‌هایی که دارای چربی و کالری بالا هستند.
۴. نمک: مصرف بیش از حد نمک، ممکن است سبب تجمه آب اضافی در بدن شود. مصرف سدیم روزانه را به کمتر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنید.
۵. نان سفید، برنج، ماکارونی: این خوراکی‌ها معمولا به دلیل دارا بودن آرد به شدت فرآوری شده که حاوی مقدار کمی فیبر هستند، مصرف شان در افراد مبتلا به کبد چرب می‌تواند مضر باشد.
۶. گوشت قرمز: شامل گوشت گاو و گوشت فست فودی‌ها می‌شود.
کبد چرب گرید ۲ و ۳
کبد چرب عموما به ۴ گرید از نظر میزان پیشرفت طبقه بندی می‌شود. گرید ۱ کبد چرب ساده‌ترین نوع آن است که دلیل مصرف مواد غذایی نا سالم ایجاد می‌شود. اگرچه این گرید با افزایش فعالیت‌های روزانه و استفاده از مواد دارویی قابل درمان است، اما باید از این مسئله آگاه باشید که برای افراد سالخورده ممکن است کمی خطرناک باشد.
گرید ۲ کبد چرب در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود به طوری که باید زیر نظر پزشک معالج قرار گیرد. این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را دارد. با توجه به میزان پیشرفت کبد چرب گرید ۲، علائم کبد چرب می‌تواند شامل درد شکم، کبودی در بدن، خونریزی بی دلیل مانند خونریزی بینی، خستگی شدید، تب، خارش پوست، بی حالی و چاقی شکم باشد.
گرید ۳ کبد چرب تنها با بهبود سبک زندگی قابل درمان نخواهد بود بلکه هشداری است برای افراد دارای کبد چرب گرید ۲ که در درمان بیماری خود سهل انگاری می‌کنند. کبد چرب گرید ۳ جدی‌ترین نوع کبد چرب است. در این شرایط، کبد با تجمع مقدار زیادی چربی مواجه است. چربی در این نوع از کبد چرب در کل کبد گسترش یافته است. در این مرحله التهاب کبد اتفاق خواهد افتاد. سیروز کبدی نیز معمولا در این مرحله ایجاد می‌شود.
در نهایت گرید ۴ کبد چرب که به سیروز کبدی معروف است، پیوند کبد برای فرد لازم است.
نسخه ساده ابن‌سینا برای درمان “کبد چرب”
به گزارش تسنیم، یکی از درمان‌های ساده برای کبد چرب، مصرف روزانه “شربت سکنجبین” است البته باید توجه داشت که درمان‌های طب سنتی نمی‌تواند درمانی تک‌بعدی و صرفاً با مصرف یک ترکیب دارویی باشد بلکه برای درمان و حصول نتیجه حتماً باید پرهیزات و تدابیر توصیه‌شده نیز دقیق اجرا شود مثلاً برای درمان کبد چرب کنار مصرف شربت سکنجبین، حتماً باید از مصرف آب یخ نیز پرهیز کرد و هر لقمه غذا حدود ۲۰ مرتبه جویده شود؛ سایر تدابیر ضروری برای درمان کبد چرب را می‌توانید از اینجا بخوانید.
ابن‌سینا طرز تهیه “شربت سکنجبین” را به‌صورت ساده در کتاب “قانون” خود به این صورت آورده است:
مواد مورد نیاز: سرکه یک واحد، عسل ۲ واحد، آب ۸ واحد
طرز تهیه: سرکه، عسل و آب را با هم ترکیب می‌کنیم و به‌روی حرارت قرار می‌دهیم تا با شعله ملایم بجوشد تا یک‌سوم آب آن بخار شود؛ حین جوشیدن کف آن را جدا کنید و می‌توانید یک دسته نعناع هم برای رنگ و طعم بهتر حین جوشیدن به آن اضافه کنید.
در هر وعده، یک‌سوم لیوان از این شربت با دوسوم لیوان آب مخلوط و مصرف شود.
زمان مصرف: ترجیحاً با شکم خالی یا یک ساعت بعد از غذا
درمان خانگی کبد چرب
۱۰ خوراکی مفید برای درمان کبد چرب عبارت است از:
۱. سرکه سیب
سرکه سیب یکی از بهترین درمان‌های خانگی برای کبد چرب است. این ماده غذایی به کاهش تجمع چربی در کبد کمک کرده و در کاهش وزن نیز موثر است.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داده است که مصرف سرکه سیب می‌تواند به عملکرد درست کبد و کاهش التهابات کبد نیز کمک کند.
روش مصرف:
• یک قاشق غذاخوری سرکه‌ی سیب خام را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید.
• به صورت اختیاری می‌توانید به آن عسل اضافه کنید.
• دوبار در روز و پیش از مصرف غذا آن را بنوشید.
• برای چند ماه این درمان را دنبال کنید.
همچنین به یاد داشته باشید سرکه سیب خاصیت اسیدی دارد، در نتیجه برای بهره وری از خواص آن در ابتدا با مقدار اندک (یک قاشق چای خوری) درمان را آغاز کنید.
۲. لیمو
لیموترش حاوی ویتامین C. بالایی است. این ویتامین با خاصیت آنتی اکسیدانی که دارد به کبد کمک می‌کند تا با تولید آنزیمی به نام گلوتاتیون، اثرات سموم را بر کبد خنثی کند؛ بنابراین لیموترش با خاصیت سم زدایی که دارد به درمان خانگی کبد چرب کمک می‌کند.
روش مصرف:
• آب حاصل از نصف یک لیمو ترش را در یک لیوان آب بریزید و آن را برای دو یا سه بار در روز به مدت چند هفته بنوشید. همچنین توصیه می‌شود که در هنگام صبح این کار را کنید.
• همچنین می‌توانید دو تا سه لیمو ترش را برش بزنید، در ظرف آبی بریزید و آن را در بازه‌های زمانی منظم بنوشید.
۳. گیاه قاصدک
گیاه قاصدک گزینه درمانی مناسبی برای کبد چرب است. این گیاه به تجزیه چربی تجمع یافته در کبد کمک می‌کند و عملکرد کبد را بهبود می‌بخشد. عصاره برگ قاصدک می‌تواند در پیشگیری و درمان چاقی مرتبط با کبد چرب غیر الکلی نیز تاثیر گذار باشد.
روش مصرف:
• یک قاشق چای خوری ریشه خشک شده قاصدک را به یک فنجان آب داغ اضافه کنید.
• به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه درپوشی روی آن بگذارید.
• به صورت اختیاری می‌توانید کمی عسل به آن اضافه کنید.
• روزانه سه فنجان از این نوشیدنی را به مدت چند هفته میل کنید.
علاوه بر این می‌توانید از برگ قاصدک در سالاد‌ها و غذا‌ها استفاده کنید.
نکته: در صورتی که در دوران بارداری به سر می‌برید یا به بیماری دیابت مبتلا هستید، از مصرف این گیاه اجتناب کنید.
۴. چای سبز
چای سبز با دارا بودن مقادیر بالای کاتچین می‌تواند به بهبود عملکرد کبد کمک کند و از طرفی سبب کاهش چربی موجود در کبد بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی شود. علاوه بر موارد گفته شده چای سبز در دسته بهترین خوراکی‌های چربی سوز قرار دارد و به کاهش وزن کمک می‌کند.
درنهایت توصیه می‌شود برای محافظت از کبد تان و اسیر نشدن در دام کبد چرب، روزانه سه تا چهار فنجان چای سبز بنوشید.
۵. زردچوبه
زردچوبه ادویه‌ای است که با دارا بودن آنتی اکسیدان‌های ارزشمند فروان، می‌تواند در درمان خانگی بیماری کبد چرب موثر باشد. طبق مطالعات انجام شده؛ ادعا شده است که زردچوبه به پیشگیری از ابتلا بیماری کبد چرب کمک کند.
زردچوبه قدرت بدن در هضم چربی را افزایش می‌دهد، در نتیجه از تجمع چربی در کبد پیشگیری می‌کند. همچنین، زردچوبه برای سم زدایی کبد نیز مفید است.
روش مصرف:
• ¼ قاشق چای خوری پودر زردچوبه را در ۲ لیوان آب بریزید و اجازه دهید که بجوشد.
• آن را دوبار در روز بنوشید.
• این نوشیدنی را به مدت چند هفته مصرف کنید.
• همچنین می‌توانید نصف قاشق چای خوری پودر زردچوبه را در یک لیوان شیر گرم حل و روزی یک بار میل نمایید.
در صورتی که کپسول یا مکمل‌های زردچوبه را تهیه کردید، باید آن‌ها را زیر نظر پزشک تان مصرف کنید.