عصرکاسپین، اختصاصی /در روزهای گذشته باحضور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری ،تفاهم نامه ایجاد کارخانه نوآوری رشت امضا و مبادله شد. به جهت اهمیت موضوع کارخانه نوآوری و آشنایی بیشتر مخاطبان با این مفهوم ، گفتگویی انجام دادیم با دکتر” علی باستی” رییس پارک علم و فناوری استان گیلان که در ادامه می خوانید:
مفهوم کارخانۀ نوآوری را برای مخاطبان ما شرح دهید.
کارخانۀنوآوری مدلی است که در خیلی از کشورهای دنیا اجرایی شده و آن تغییر در مدل کسب و کار است. شاید مفهوم کسب کاردر قدیم با مفهوم امروزی آن متفاوت باشد. در گذشته،کسب و کار با این مفهوم تعریف می‌شد که فردی در ساعت و زمان مشخصی بر اساس حضورفیزیکی در مکان مشخصی کسب درآمد می‌کرد، ولی امروزه نوع و مدل کسب و کارها تغییر کرده و کسب و کارهایی را می‌بینیم که شخص در مکان به‌خصوصی حضور ندارد، اما در تمام روزهای هفته و به صورت ۲۴ ساعته پاسخگو است.
درگذشته، بابت هر کاری که انجام می‌شد، درآمدی دریافت می‌شد، ولی امروزه خدمات بسیاری ارائه می‌شود که خدمات‌گیرنده هزینه‌ای بابت آن پرداخت نمی‌کند.برای مثال، ایمیل و سامانه‌های مجازی نظیر اینستاگرام سرویسی است که خدمات ارزنده‌ای را ارائه می‌کند و ما بابت دریافت آن خدمات، هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنیم.
تغییرات اساسی به وجود آمده نشان می‌دهد که برای اینکه بتوانیم مالک یک مجموعه باشیم یا بانی کسب و کاری شویم، نیاز نیست که موارد فیزیکی کسب و کار مانند گذشته فراهم باشد.
در حال حاضر، مجموعه‌هایی در کشور فعالیت می‌کنند که ، بدون اینکه راننده و خودرو داشته باشند، بزرگترین ناوگان خودرویی و تاکسیرانی را اداره می‌کنند.
در ایران،مقولۀ کارخانۀ نوآوری از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شروع شد که در این زمینه «کارخانۀنوآوری آزادی» در تهران را به‌عنوان مثال می‌توان نام برد.این مکان متعلق به کارخانۀ الکترودسازی بود که از تکنولوژی قدیمی برخودار بود و به دلیل قرارگیری در مرکز شهرو همچنین به دلیل وجود آلودگی‌های زیست‌محیطی،امکان ادامۀ فعالیت را نداشت و جای خود را به «کارخانۀنوآوری آزادی» داد وسوله‌ها به مجموعه‌های تبدیل شد که استارتاپ‌هادر آن حضور یافتند.کارخانۀ نوآوری یکی از ظرفیت‌های بخش خصوصی است
در بحث اقتصاد نیز راهکار ما استناد به اسناد بالادستی است که مبتنی بر اقتصاد مقاومتی است. پایه و اساس اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان است که توسط جوانان تحصیل‌کرده به کار گرفته می‌شود. به‌کارگیری اقتصاد مقاومتی برای حل مشکلات مردم توسط بخش خصوصی است کهبه راه‌اندازی کسب و کارهای جدید کمک می‌کند.
این امکان در استان گیلان در کارخانه‌ای در نظر گرفته شده که در گذشته کارخانۀ پاکت‌سازی نامیده می‌شد. این فضا با کمک معاونت فناوری به معاونت بخش‌های نوآوری گیلان تبدیل می‌شود.
زمان تخمینی این پروژه را چقدر برآورد می‌کنید؟
بخشی از راه‌اندازی این قضیه به کمک‌های معاونت علمی فناوری بستگی دارد. پیش‌بینی می‌شود که بخش عمده‌ای از آن تا دهۀ فجر اجرایی شود.
این پروژه با مشارکت چه کسانی قرار است اجرایی شود؟
یکی از مشارکت‌کنندگان در راه‌اندازی این مجموعه یکی از شرکت‌های پارک علم و فناوری بخش خصوصی است.
در این زیست‌بوم افرادی با این شرکت همراه‌اند از جمله: پارک علم و فناوری گیلان و معاونت علمی و فناوری هم حضور دارند. معاونت امور اقتصادی استانداری گیلان هم به اجرایی شدن این مجموعه کمک می‌کند. و همچنین این استارتاپها از زیرساخت‌های بخش اطلاعات و ارتباطات استان گیلان نیز استفاده می‌کنند. شهرداری و شورای شهر هم از دیگر نهادهای یاری‌رسان در این زمینه است.
هدف ازاحداث کارخانۀ نوآوری چیست؟
برای پاسخ به این سؤال مرکز رشد پارک علم و فناوری را مثال می‌زنم. کار این مرکز این است که ایده‌هایی را که وارد مجموعه می‌شود، در مرحلۀ اول ارزیابی می‌کند تا برآورد کند که آیا ایده‌های دریافتی می‌تواند به کسب و کار تبدیل شود یا خیر؟
موضوع ارزشمند برای ما تولید کسب و کار و ایجاد درآمد از این طریق است و اگر ایده‌ای اجرایی نباشد، تیم‌هایی در قالب مربیانی متخصص کمک می‌کنند که ایده به سرانجام برسد و بازار هدفش را بیابد، تیم تشکیل دهد، از حمایت‌های حقوقی لازم برخوردار شود، در نمایشگاه‌ها حضور یابد. یعنی به عبارت دیگر،تلاش ما این است که ایده را به کسب و کار تبدیل کنیم و برای تحقق این امر در کنارشان هستیم تا اشکالات آن را برطرف کنیم.
نکتۀ مهم این است که مراکز رشد، مراکز دولتی است یعنی دولت باید برای رفع مشکلات بنگاه‌های خصوصی اقدام کند.
در مدل‌های جدید، بخش‌های خصوصی که یک بار همۀ این مراحل رو پشت سر گذاشته‌اند، و از فرایند راه‌اندازی کسب و کار آگاهی دارند و تجربۀ لازم را دارندهم، به راه‌اندازی کسب و کار جدید دیگر کمک می‌کند.
هدف مرکز نوآوری ایجاد کسب و کار جدید با کمک بخش خصوصی ولی همراه با یک ملزوماتی است. به‌عنوان مثال، هر کارخانه‌ای در زمینۀ تخصصی فعالیت می‌کند. کارخانۀ نوآوری آزادی تهران نیز هر بخش را به یک بخش اختصاص داده، مثلاً بخش دیجی کالا، بخشی به‌عنوان استودیو که به تولید محتوا اختصاص داده شده.
در مجموعۀ ما هم با توجه به تعداد سوله‌های محدودی که وجود دارد فضای کار اشتراکی و شتاب‌دهنده‌هایی وجوددارد.
این مجموعه ممکن است برای چند نفر اشتغال‌زایی کند؟
آمارهای ما با آمارهای متداول متفاوت است، چون کسب و کار را با تعداد نفرات بیان نمی‌کنیم. امیدواریم که بتوانیم بیان کنیم چقدر ارزش ایجاد کرده‌ایم.
پارک علم و فناوری از سال ۱۳۸۱ تأسیس شده، علی‌رغم این نهادی جوان و نوپاست که امروزه نیز سایر مجموعه‌ها در کنار ما قرار گرفته‌اند و به تحقق اهداف پارک کمک می‌کنند. مثلاً صندوق پژوهش فناوری غیردولتی گیلان که بخشی از این مجموعه است. کارخانۀ نوآوری نیز این‌شاءالله بتواند در این زمینه به ما کمک کند.
فضای کار اشتراکی که در این زمینه اولین است بسیار می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بزرگترین سرمایه‌گذار کارخانۀ نوآوری کدام سازمان یا بخش خصوصی است؟
این کارخانه با تکیه بر بخش خصوصی برپا می‌شود و از کمک‌های دولت و معاونت علمی و فناوری هم بهره‌مند می‌شود که زیرساخت شکل بگیرد. چون ایجاد شغل یکی از وظایف اصلی دولت است.
استارتاپها چگونه می‌توانند عضو کارخانۀ نوآوری شوند، شرایط حضور چیست؟
پارک نهاد دولتی است که می‌تواند به استارتاپها کمک کند. کارخانۀ نوآوری یک نهاد خصوصی است و بعد از تأسیس آن سامانه‌ای طراحی می‌شود که استارتاپها می‌توانند ایدۀ خود را تکمیل کنند و به کمک شتاب‌دهنده‌های موجود در این بخش ارزیابی و پذیرش شوند و تحت حمایت کارخانۀ نوآوری قرار گیرند.
کارخانۀ نوآوری چه تأثیری در رفع مشکلات اجتماعی و مشکلات شهری دارد؟
کارخانه بخش خصوصی است، لذا درآمدی ندارد، بنابراین برای کسب درآمد باید برای رفع مشکلات راهکار ارائه دهد که بخشی از این آن‌ها رفع مشکلات شهری و استانی است. تخصص مؤسسان کارخانه در زمینۀ معماری و عمران است که احتمالاً فعالیت آنان نیز در همین زمینه به طور تخصصی باشد.
دکترباستی در انتهای گفت‌وگو افزود: استان گیلان در بحث استارتاپها و کارآفرینی ظرفیت‌های خوبی دارد. گیلانی‌ها بذاته خلاق هستند و آمارهای خوبی نیز در این زمینه موجود است. از جمله حدود ۴۰۰ نوع دستور غذایی منحصربه‌فرد در گیلان وجود دارد که نشان‌دهندۀ خلاقیت گیلانی‌هاست. در بحث فناوری اطلاعات و تولید اپلیکیشن‌ها نیز آمارهای موجود نشان می‌دهد گیلان رتبۀ خوبی در این زمینه دارد. البته گیلان علی‌رغم تولید خوب در زمینۀ تولید اپلیکیشن و گیم‌ها، آمار فروش نسبتاً پایینی دارد که نشان می‌دهد نقش بخشی از عناصر در این زمینه کم‌رنگ است. از جمله صندوقی که بتواند این‌ها را توانمند کند یا سرمایه‌گذاری کند یا شتاب‌دهنده‌ای که به کار آن‌ها سرعت ببخشد و آن ایده را به ثروت تبدیل کند.
آمارهای خرید از دیجی کالا نشان می‌دهد که گیلان بعد از تهران رتبۀ دوم را در حوزۀ خریدهای اینترنتی دارد. در این شرایط، بخش خصوصی می‌تواند بیشتر کمک کند که استارتاپها را ارتقا دهیم.
وی در پایان، نقش رسانه‌ها را کمک به شناسایی جایگاه گیلان دانست و افزود با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی که گیلان در زمینۀ گردشگری و محصولات کشاورزی نظیر زیتون، بادام زمینی و فندق دارد، می‌تواند مبنای تولید کسب و کار و درآمد بسیار خوبی باشد.
