بازار قدیمی رشت علاوه بر تمام جذابیت‌هایی که دارد فرسوده است و حوادثی نظیر آتش‌سوزی یا سایر بلایای طبیعی آن را تهدید میکند.
عصر کاسپین/ یکی از جاذبه‌های گیلان و شهر رشت بازار قدیمی آن است به بیان دیگر این بازار که قدمت بسیار زیادی هم دارد علاوه بر تمام جذابیت‌هایی که دارد دچار عارضه فرسودگی است؛ از سوی دیگر حادثه و آتش‌سوزی نظیر واقعه ناگواری که سال‌ها قبل در پلاسکو تهران به‌وقوع پیوست مرکز اقتصادی و قلب تپنده شهر رشت را تهدید میکند.
گیلان سرزمین جنگل و باران برنج و نوغان، بستر رودهای خروشان و پهنه رویش بنفشه‌ها، پامچال‌ها، نیلوفرهای آبی، زیستگاه قوها و مرغابی‌ها و هزاران گیاه چشم‌نواز و زیبایی‌های بی‌شمار دیگر است سرزمینی سرشار از حیات و مملو از نشاط که طبیعت سحر‌انگیز آن نه تنها مایه پویش و سختکوشی بلکه الهام‌بخش آرامش و نیرو‌بخش اندیشه و خلاقیت است.
استان گیلان با مساحت ۱۴ هزار و ۴۴ کیلومتر مربع در میان رشته کوه‌های البرز و تالش در شمال ایران جای گرفته است؛ این استان به واحد جغرافیایی جنوب دریای خزر تعلق دارد و با اردبیل، مازندران، زنجان و کشور آذربایجان هم‌مرز و همسایه بوده و رود سفید تمشک که بین چابکسر و رامسر جاری است آن را از مازندران جدا میکند.
شهر رشت مرکز استان گیلان دارای جاذبه‌های بسیار زیادی است در مرکز شهر بازاری قدیمی وجود دارد این بازار بزرگ، در واقع یکی از بهترین مراکز خرید رشت است که دارای ۱۴ کاروانسرا است؛ این ۱۴ کاروانسرا از طریق راسته‌های گوناگون به هم متصل شده و به طور کلی معماری بازار رشت می‌تواند هر بازدیدکننده‌ای را مجذوب کند.
معماری این بازار با سبک سنتی باعث شده که بازار رشت به یکی از جذاب‌ترین اماکن عمومی شهر تبدیل شود؛ در این بازار اکثر اجناسی که مورد نیاز خانواده‌ها می‌شود، وجود دارد و همین موضوع یکی از مزایای بازار رشت است و گردشگران و مسافران می‌توانند اوقاتی از سفرشان را به بازدید از این بازار و خرید سوغات‌های محلی اختصاص دهند.
خاطره تلخ پلاسکو موضوعی است که هنوز از ذهن مردم کشور پاک نشده از طرفی فارغ از تمام جذابیت‌های بازار قدیمی رشت، آن‌چه که در اینجا خودنمایی میکند بافت فرسوده این بازار است و از آن‌جا که به عنوان نبض اقتصاد شهر مبادلات اقتصادی در آن انجام می گیرد و همواره مورد توجه مسافران و گردشگران قرار دارد نیاز به توجه بیشتر و بازآفرینی دارد.
حادثه انفجار بزرگ و مهیب چند وقت گذشته بندر بیروت متعاقب آن ابراز نگرانی برخی مسئولان تهران بزرگ درباره وجود انبار نفت شهران و خطر بالقوه انفجار در تهران و ده‌ها مورد مشابه دیگر نگرانی‌های زیادی را در بحث وقوع حوادث مشابه در بازار بزرگ رشت که دارای بافتی قدیمی و کوچه‌هایی تنگ و باریک است به وجود آورده است.
حادثه آتش‌سوزی گسترده ساختمان پلاسکو و مظلومیت نیروهای آتش‌نشان برای نجات جان مردم و کسبه به سمبل فداکاری در کشورمان تبدیل شد؛ در واقع در روز ۳۰ دی ماه سال ۹۵ یکی از غم‌انگیز‌ترین حوادث سال‌های اخیر رقم خورد؛ جایی که ساختمان آهنی پایتخت با همه ابهتی که داشت بعد از چند ساعت آتش گرفتن، به یکباره فروریخت.
علی مستوفی، حسین حسین‌زاده، رضا شفیعی، محسن روحانی، فریدون علی تبار، محمد آقایی، امیر حسین داداشی، ناصر مهرورز، محسن قدیانی، مجتبی کوهی، حامد هوایی، حسین سلطانی، علی امینی، علیرضا سفی زاده، بهنام میرزا خانی و رضا نظری ۱۶ آتش‌نشان فداکاری بودند که در حادثه تلخ پلاسکو به شهادت رسیدند.
اما سؤال این‌جاست که واقعاً چه باید کرد آیا در کنار افزایش امکانات و تجهیزات آتش‌نشانی و به روز کردن آن‌ها و ارائه آموزش‌هایی به مردم و کسبه می‌توان جلوی چنین وقایع تلخی را گرفت؛ نقش بازاریان، مالکان و صاحبان چنین مراکزی چیست و یا به طور نمونه در همین بازار قدیمی رشت خودمان چگونه می‌توانیم از تکرار حوادث مشابه جلوگیری کنیم.
همکاری نکردن مالکان یا مغازه‌داران برای ایمن‌سازی پاساژها به دلیل بالا بودن هزینه‌ها و هیئت امنایی بودن موضوعی است که موجب می‌شود اقدام خاصی برای رفع معایب موجود انجام نشود از سوی دیگر در سال‌های اخیر حوزه معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گیلان نیز در این مورد ورود کرده است.
معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گیلان از سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری رشت خواسته بود مغازه‌ها و پاساژهایی که در بازار رشت دارای عیب هستند و بعد از نظریه کارشناسی و دریافت هشدارهای لازم اقدامی در جهت رفع مشکل خود نمی‌کنند را معرفی کرده تا از طریق این مرجع قضایی مورد پیگیری قضایی قرار بگیرند.
با توجه به بالا بودن ریسک آتش‌سوزی در بازار بزرگ و قدیمی شهر رشت و اماکنی نظیر آن در سطح شهر انتظار می‌رود مالکان و متولیان نسبت به انجام وظایف قانونی خود برای رفع کاستی‌ها و صیانت از جان و مال افراد و سرمایه‌های ملی اقدام کنند از سوی دیگر با تجهیز واحد آتش‌نشانی می‌توان اطمینان خاطر بیشتری در این بخش به وجود آورد.
سخنگوی وزارت کشور در تاریخ ۷ تیرماه ۹۹ از کمک ۱۳۰ هزار میلیارد تومانی شهرداری‌های کشور برای نوسازی بافت‌های فرسوده شهری با اعمال تخفیف عوارض در سال‌های ۹۷ و ۹۸ خبر داد و گفته بود که شهرداری های سراسر کشور در این سال‌ها مبلغ ۱۳۰ هزار و ۵۸۵ میلیارد ریال در محدوده‌های مصوب بازآفرینی شهری تخفیف در عوارض اعمال کرده‌اند.
ماکان پدرام مدیرکل راه و شهرسازی گیلان نیز در تاریخ ۱۰ مهر امسال در جلسه ستاد استانی بازآفرینی پایدار شهری محدوده‌ها و محلات گفته بود بیشترین بافت فرسوده مربوط به شهر رشت با ۷۱۷ هکتار است از طرفی برای بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده در ۶ شهر گیلان از جمله رشت مشاور گرفته شده تا کار اجرایی شود.
مدیرکل راه و شهرسازی گیلان در همین جلسه اعتبارات مصوب سال ۹۹ را برای اجرای طرح بازآفرینی شهری در استان را ۳۳ میلیارد تومان اعلام کرد از طرفی اضافه کرد که از مجموع ۵۲ شهر استان گیلان ۶ شهر رشت، بندر انزلی، لنگرود، املش، رودسر و لاهیجان با مساحت یک هزار و ۱۳۶ هکتار دارای بافت تاریخی هستند.
تمام مطالب ذکر شده تاکنون به این علت بود که بدانیم در کنار حفظ و صیانت از داشته‌ها و میراث کهن‌مان در استان گیلان به ویژه شهر رشت و بازار قدیمی آن چه اقداماتی باید انجام شود و چه دستگاهها و نهادهایی باید در کنار آتش‌نشانی برای جلوگیری از بروز حریق و آتش‌سوزی در این بافت‌های فرسوده تلاش و برنامه‌ریزی کنند.
رئیس شورای شهر رشت بحث آتش‌نشانی را موضوعی کاملاً فنی و تخصصی تلقی کرد و با بیان اینکه حفاظت از جان و مال مردم مسئولیت خطیر سازمان آتش‌نشانی است اظهار داشت: آتش‌نشانان در خط مقدم جبهه هستند و هر حریقی که اتفاق می‌افتد مخاطرات زیادی پرسنل آن را تهدید میکند.
احمد رمضانپور نرگسی حادثه تلخ پلاسکوی تهران و اتفاقات ناگواری که در جریان آن برای نیروهای آتش‌نشان اتفاق افتاد را متذکر شد و با تأکید بر اینکه در همین‌جا مردم جایگاه و اهمیت آتش‌نشان را متوجه شدند عنوان کرد: چند روز گذشته هم در جریان آتش‌سوزی ۵ باب منزل مسکونی در شهر رشت سه نفر مجروح شدند که یکی از آنان آتش‌نشان بود.
«مصدومیت ۱۱۰ نفر و فوت ۱۱ نفر دیگر در پی وقوع ۲۷۶۰ حریق و حادثه در شهر رشت»
وی با بیان اینکه در شش ماهه نخست سال ۹۹ حدود ۲ هزار و ۷۶۰ حریق و حادثه در رشت داشتیم و حدود ۳۶۰ عدد از این حواث هم به مناطق مسکونی مربوط می‌شد عنوان کرد: در این تعداد حریق و حادثه چیزی حدود ۴۵۰ نفر نجات پیدا کردند و طبق گزارش سازمان آتش‌نشانی در شش ماهه امسال ۱۱۰ نفر مجروح و ۱۱ نفر هم فوتی داشتیم.
رئیس شورای شهر رشت از وجود ۱۴ ایستگاه آتش‌نشانی و جمعیتی در حدود ۴۰۰ نفر نیرو در بخش سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری رشت خبر داد و ابراز داشت: تحت پوشش قرار دادن حدود ۲۴۰ هزار خانوار در شهر رشت و به همین میزان کمتر و بیشتر در کارگاه‌ها، کارخانجات و واحدهای تجاری توسط آتش‌نشانی کاری سنگین است.
رمضانپور نرگسی با اشاره به اینکه در شش ماهه نخست امسال حدود ۳ هزار و ۸۰۰ مورد بازدید توسط کارشناسان فنی از مناطق مختلف آتش‌نشانی شهر رشت انجام شده است افزود: در همین مدت چیزی معادل ۱۶ هزار نفر مورد آموزش اصول آتش‌نشانی قرار گرفتند از طرفی شهرداری رشت نیز اقدامات خوبی انجام داده است.
وی بیمه کردن حدود ۲۳۵ هزار خانواری که در رشت شناسایی شده‌اند را نیز به عنوان یکی از اقدامات مثبت مورد اشاره قرار داد و گفت: البته در زمان وقوع حادثه‌ای وجه پرداخت شده از طریق بیمه‌ها چندان قابل توجه نیست و نهایتاً بر اساس منابع خیلی ضعیفی که داریم برای هر خانوار چیزی حدود ۴۰ میلیون تومان برای اثاثیه و سازه‌ها می‌توانیم پرداخت کنیم.
«درصد پائین بیمه واحدهای مسکونی و تجاری کلانشهر رشت در شش ماهه نخست امسال»
رئیس شورای شهر رشت ضمن درخواست از مالکان واحدهای مسکونی و تجاری کلانشهر رشت برای بیمه کردن واحدهایشان انجام این کار را لازم خواند و اظهار داشت: با این اقدام اگر حریقی رخ بدهد خسارت مالکان واحدها به حداقل می‌رسد از سوی دیگر طبق آمارها در شش ماهه نخست امسال حدود ۲۷ درصد منازل مسکونی اقدام به بیمه کرده‌اند.
رمضانپور نرگسی ضمن ابراز نگرانی از درصد پائین میزان بیمه منازل مسکونی توسط مالکان در شهر رشت با تأکید بر اینکه در شش ماهه نخست امسال حدود ۳۱ درصد واحدهای تجاری رشت خود را بیمه کرده‌اند گفت: امیدواریم حریقی اتفاق نیافتد و در عین حال ما بتوانیم خدمات خوب و مطلوبی را هم به شهروندان رشت ارائه دهیم.
«خرید تجهیزات آلمانی برای سازمان آتش‌نشانی رشت؛ دستگاه‌های مدرن‌تر به زودی از منطقه آزاد ترخیص می‌شوند»
وی خریداری کردن ماشین‌آلات آتش‌نشانی را از جمله اقدامات خوبی که امسال رقم خورده است اعلام کرد و بیان داشت: این تجهیزات از کشور آلمان خریداری و از طریق منطقه آزاد وارد شد علاوه بر این‌ها یکی دو دستگاه دیگر که از مجهزترین و مدرن‌ترین ماشین‌های آتش‌نشانی سال هستند نیز به زودی از منطقه آزاد ترخیص می‌شوند.
رئیس شورای شهر رشت با تأکید بر اینکه به اعتقاد وی در کنار ارتقاء سطح آموزش‌ها مردم هم باید اقدامات لازم جهت بیمه واحدهای مسکونی و تجاری خود را انجام دهند ابراز داشت: لازم است آتش‌نشانی‌ها نیز در بافت‌های فرسوده رشت طرحی را برای ارائه خدمات ارائه بدهند که البته این موضوع هم‌اینک در حال مطالعه است.
«وجود هزار هکتار بافت فرسوده در سطح شهر رشت»
وی با تأکید بر اینکه هم‌اینک سیاست‌های تشویقی در بافت‌های فرسوده اجرایی می‌شوند از وجود حدود هزار هکتار بافت فرسوده در سطح شهر رشت خبر داد و تصریح کرد: عدد مورد اشاره عدد کوچکی نیست و بافت‌های فرسوده باید بازآفرینی شوند از سویی دولت و شهرداری‌ها برنامه‌های انگیزشی خوبی برای احداث واحدهای مسکونی تدوین کرده‌اند.
رمضانپور نرگسی تبدیل بافت‌های فرسوده به یک بافت جدید و مدرن را از جمله اهداف مورد تأکید در سیاست‌های تشویقی دولت تلقی کرد و اظهار داشت: این سیاست‌ها در کلانشهر رشت نیز به خوبی در حال دنبال است و بخش اعظم آن نیز به برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری شورای شهر، شهرداری و آتش‌نشانی و بخش زیادی هم به همکاری خود مردم برمی‌گردد.
موضوع وجود هزار هکتار بافت فرسوده در سطح شهر رشت و یا بحث درصد پائین بیمه واحدهای مسکونی و تجاری کلانشهر رشت در شش ماهه نخست امسال موضوعی است که ما را برآن داشت تا از واحد آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری رشت نیز در مورد مخاطراتی که این بازار قدیمی را تهدید میکند مطالبی را جویا شویم.
«انشعابات غیرمجاز گاز در دل بازار رشت؛ معابر تنگ و باریک سرعت اقدامات امدادی را کاهش می‌دهد»
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری رشت نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در رشت، یکی از دغدغه‌ها و معضلات آتش‌نشانی را بازار قدیمی رشت اعلام کرد و اظهار داشت: ما همیشه این موضوع را اعلام کرده و باز هم اعلام می‌کنیم که سیستم سیم‌کشی تارعنکبوتی و سازه‌های قدیمی فرسوده مشکلات زیادی را فراهم میکند.
شهرام مؤمنی معابر تنگ و باریک و پیش‌روی مغازه‌ها و سایه‌بان‌هایشان را از دیگر مشکلاتی که در بازار قدیمی شهر رشت وجود دارد خواند و عنوان کرد: جانمایی گاری‌هایی که در بازار است به ویژه در ساعات روز موجبات عدم تردد به موقع خودروهای آتش‌نشانی را به جایی که احتمال وقوع حادثه و حریق وجود دارد فراهم میکند.
شهرام مؤمنی با بیان اینکه در بازار شهر رشت اکثر کسبه انشعابات گاز غیرمجاز دارند و با وجود انبارهای زیرزمینی در دل بازار احتمال هر لحظه وقوع حریق‌های بزرگ دور از انتظار نیست تصریح کرد: سازمان آتش‌نشانی رشت شیرهایی را در داخل بازار تعبیه کرده که متأسفانه کسبه آن به این شیرهای آتش‌نشانی کمتر توجه می‌کنند.
وی با تأکید بر اینکه شیرهای آتش‌نشانی می‌توانند به تنهایی مانند یک ایستگاه آتش‌نشانی عمل کنند خاطرنشان کرد: متأسفانه کسبه بازار رشت اجناس خود را روی این شیرهای آتش‌نشانی قرار می‌دهند و به همین دلیل شیرها خیلی وقت‌ها گم هستند و ما نمی‌توانیم شیرها را به راحتی پیدا کرده و از آن‌ها استفاده کنیم.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری رشت از بازدیدهای مستمر نیروهای آتش‌نشانی از سطح بازار رشت خبر داد و با اشاره به اینکه خطرات احتمالی به کسبه و بازاریان اعلام شده است ابراز داشت: در همین مورد تاکنون مکاتباتی نیز با فرمانداری، واحد خدمات شهر شهرداری و استانداری گیلان داشته‌ایم.
مؤمنی وجود دو ایستگاه آتش‌نشانی در سطح بازار رشت را متذکر شد و با بیان اینکه یکی از این‌ها یعنی ایستگاه ۸ در دل بازار و ایستگاه دیگر هم در فلکه صیقلان رشت مستقر شده است اظهار داشت: دو ایستگاه دیگری هم که ما در حوالی بازار رشت داریم ایستگاه ۱ و ایستگاه ۲ ما است که یکی در میدان فرهنگ و دیگری در استادسرا وجود دارد.
وی انجام پوشش‌دهی ایستگاههای ۷ و ۸ آتش‌نشانی واقع در بازار و فلکه صیقلان رشت توسط ایستگاههای یک و دو را مورد اشاره قرار داد و گفت: به محض وقوع حادثه و حریق در بازار کلاً وضعیت برای سازمان آتش‌نشانی رشت فوق‌العاده اعلام و علاوه بر این چهار ایستگاه تمام مسئولان ارشد موظفند خود را در کسری از ثانیه به محل حریق و حادثه برسانند.
«اجرای طرح ایمنی بازار رشت؛ شیرهای آتش‌نشانی جدید در بازار نصب می‌شوند»
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری رشت با تأکید بر اینکه وضعیت بازار رشت توسط آتش‌نشانی همواره فوق‌العاده اعلام شده است خاطرنشان کرد: طرح ایمنی بازار رشت مطرح و مطالعات آن هم انجام شده است و خوشبختانه بعد از زیرسازی‌های اولیه اجرایی می‌شود و مطمئناً نتایج خوبی را هم به بار می‌آورد.
مؤمنی جزئیاتی از طرح ایمنی بازار رشت را تشریح کرد و با بیان اینکه طبق این طرح در ۲۵ نقطه از بازار شیرهای آتش‌نشانی تعبیه خواهند شد افزود: این شیرها مجزا از شیرهایی است که هم‌اینک در بازار وجود دارند به بیان دیگر این شیرها به شبکه آب شرب وصل هستند اما شیرهای جدید به مخازن مختلفی مرتبط می‌شوند.
وی در مورد مزیت‌های تعبیه شیرهای آتش‌نشانی جدید در سطح بازار رشت مطالبی ارائه کرد و گفت: با این اقدام وقتی اتفاقی در بازار رشت رخ دهد در همان لحظات اولیه از طریق آموزش‌هایی که قبلاً به کسبه داده شده اگر خودرویی نتوانست خودش را به موقع به محل حادثه برساند آتش‌نشان یا بازاری که در محل حاضر است می‌تواند جهت اطفاء اولیه حریق عمل کند.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری رشت با اشاره به اینکه مطالعات طرح مذکور انجام و اعتبارات آن هم دیده شده است عنوان کرد: اجناس مورد نیاز تاحدودی خریداری شده است فقط اجرای این کار می‌ماند که در چند ماه آینده اگر مشکل خاصی به وجود نیاید این طرح در سطح بازار رشت عملیاتی می‌شود.
مؤمنی در پاسخ به این پرسش که آیا فقط سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری رشت در بحث اجرای طرح ایمن‌سازی بازار نقش ایفا میکند هم تصریح کرد: بازار قلب تپنده اقتصادی شهر و استان گیلان است از سوی دیگر نجات جان مردم، حفظ سرمایه‌ها و کاهش خسارت‌ها رسالت حقیقی و بسیار خطیر آتش‌نشانی محسوب می‌شود.
نمایندگان مجلس به عنوان قانونگذار وظیفه و رسالتی خطیر یعنی نظارت بر حسن اجرای قوانین را هم بر عهده دارند علاوه بر این‌ها از نماینده یک شهر انتظار می‌رود در مورد مهم‌ترین معضلات، چالش‌ها و مشکلات آن به جد پیگیر باشد و برای حل و فصل تنگناهای احتمالی و بروکراسی‌های خسته‌کننده همیشگی شهر تدبیری اتخاذ کند.
نماینده مردم رشت در مجلس بافت فرسوده بازار قدیمی رشت و اینکه در زمان حریق و حادثه کمک‌رسانی به این منطقه برای دستگاه‌های امدادی دشوار است را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: بدون شک آتش‌نشانی در صورت وقوع آتش‌سوزی برای خدمات‌رسانی به این قسمت شهر دچار مشکلاتی می‌شوند.
جبار کوچکی‌نژاد با تأکید بر اینکه باید به یک شکلی ایستگاههای آتش‌نشانی و یا سیستم‌های آن را بدون اینکه ماشین ورود کند فعال کرد ابراز داشت: به نظر می‌رسد با اجرای طرح‌هایی و با تعبیه شیرهای آتش‌نشانی در بازار می‌توان در زمان وقوع حوادث و آتش‌سوزی‌های احتمالی از خسارت و آسیب جلوگیری به عمل آورد.
بافت‌های قدیمی و کهن نظیر آن‌چه که در مرکز شهر رشت و بازار بزرگ آن وجود دارد زمینه جذب گردشگر و سرمایه‌ای گرانقدر به حساب می‌آید از طرفی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته ضمن حفظ مظاهر قدیمی و کهن اقداماتی برای افزایش رفاه و به ویژه سطح ایمنی این‌گونه اماکن و مراکز انجام می‌شود.
بازار قدیمی، جذاب و پر از رنگ و لعاب مرکز شهر رشت همچنان که از وقوع و تکرار حادثه پلاسکو به خود بیم دارد انتظار دارد برای حفظ و صیانت از آن اقداماتی جدی، عاجل و البته اثربخشی انجام شود از طرفی با مواردی که از سوی سازمان آتش‌نشانی و شورای شهر بیان شد امیدواریم اتفاقاتی خوب و امیدوارکننده در انتظار قلب تپنده اقتصادی رشت باشد.