معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی گیلان اعلام کرد: ساخت جاده لیسار به سوباتان واقع در غرب استان در محدوده سایت میراث جهانی جنگل های هیرکانی ممنوع است.
عصر کاسپین/ ولی جهانی روز شنبه اظهار داشت: اخیرا بازدیدهایی توسط مسئولان شهرستان تالش از جاده لیسار به ییلاق سوباتان در محدوده سایت ثبت جهانی لیسار صورت گرفته و تلاش هایی برای توسعه و بهینه سازی این جاده گزارش شده است.
وی خاطرنشان کرد: این جاده که از محدوده عرصه و حریم سایت جهانی لیسار عبور می کند، جاده ارتباطی هره دشت است، که به صورت غیر قانونی و با خاکریزی های غیر مجاز ساخته شده است.
معاون میراث فرهنگی گیلان متذکر شد: با توجه به ارائه نقشه زیرساخت سایت های جهانی هیرکانی به سازمان یونسکو در هنگام ثبت، هرگونه دخل و تصرف و ساخت و ساز مغایر با نقشه های ارائه شده در این سایت ها ممنوع است.
جهانی افزود: علاوه بر موضوع یاد شده ساخت این جاده با توجه به ورود ماشین آلات سنگین به عرصه، قطع درختان، تخریب و تکه تکه شدن زیستگاه، ایجاد آلودگی صوتی و آلودگی منظر، تاثیر بر پوشش گیاهی و جانوری، افزایش بار ترافیکی، افزایش سطح دسترسی و ورود غیر مجاز گردشگران، افزایش خطر آتش سوزی، شکار غیر مجاز و غیره، مغایر با ضوابط حفاظتی بوده و می تواند خطر خروج سایت ثبت شده از فهرست میراث جهانی را به دنبال داشته باشد.
وی ادامه داد: به همین دلیل این اداره کل و پایگاه جنگل های هیرکانی در استان گیلان در حال بررسی و پیگیری ابعاد و جوانب مختلف مربوط به این موضوع بوده و نتایج بررسی ها و تصمیمات اتخاذ شده در این رابطه را متعاقبا اعلام خواهد کرد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی گیلان اظهار امیدواری کرد، با همکاری و همدلی مردم و مسئولان ،زمینه حفاظت از این جنگلهای باستانی و بهره مندی مردم از مواهب و مزایای ثبت جهانی فراهم شود.
جنگل های هیرکانی یا جنگل های شمال ایران، با پیشینه تکامل ۲۵ تا ۵۰ میلیون ساله، مانند نواری سبز به درازای ۸۵۰ کیلومتر کناره های جنوبی دریای کاسپین را پوشانده اند. تغییرات بارشی و ارتفاعی زیاد، تنوع در شرایط اکولوژیکی از خاور تا باختر، تنوع بی مانند در گونه های گیاهی و جانوری از ویژگی های برجسته جنگل های هیرکانی است. از این جنگل ها به عنوان “فسیل زنده” یا “موزه طبیعی” و مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریکا یاد می شود؛ زیرا خاستگاه و یکی از مهمترین پناهگاه های باختر اوراسیا برای گونه های گیاهی باقیمانده از دوران سوم زمین شناسی ، گونه های نادر و در معرض خطر گیاهی و جانوری و گونه های بومی محلی و منطقه ای و جهانی یگانه به شمار می روند. اگر چه پیشینه هزاران سال همزیستی با انسان، از آسیب های فراوان به این جنگل های باستانی و یگانه حکایت می کند؛ اما، در شیب های تند و غیرقابل دسترس و ارتفاعات بالا، بخش های وسیعی از جنگل های هیرکانی روند تکامل طبیعی خود را می پیمایند و ما را بر آن می دارند که در حفاظت از این گنجینه ارزشمند باستانی بکوشیم.
جنگل های هیرکانی در تاریخ ۱۴ تیرماه سال ۱۳۹۸ ، در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو در کشور آذربایجان، باکو، به عنوان دومین میراث طبیعی ایران، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار (۱۳)، گشت رودخان (۱۴) و لیسار (۱۵) با مساحت ۵۸ هزار و ۵۳۴ هکتار در استان گیلان قرار دارند.
سایت سیاهرود رودبار با مساحتی برابر ۲۷۰۹۴ هکتار، در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر رشت قرار دارد و اثر طبیعی-ملی غار دُرفک مهمترین ارتفاع استان گیلان را به همراه گستره ای از اکوسیستم های جنگلی و کوهستانی در برگرفته است. بخش وسیعی از این سایت دارای شیب بیش از ۴۰ درصد است و دامنه تغییرات ارتفاعی آن از ۱۲۹ تا ۲۷۰۶ متر است. پیرامون این سایت در غار دربند رشی، یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های تاریخ گذاری شده انسان در ایران شناسایی شده است که نشان دهنده حضور دراز مدت انسان در جنگل های هیرکانی است.
گشت رودخان با مساحت ۲۶۵۵۶ هکتار در ۱۵ کیلومتری جنوب شهر فومن قرار داشته و محوطه تاریخی قلعه رودخان نیز در حریم این محوطه (سایت) قراردارد. این محوطه (سایت) کوهستانی همراه با رویشگاه های جنگلی، مرتعی، بیشه زار و مرتعی مشجر است که بخش وسیعی از آن دارای شیب بیش از ۴۵ درصد است. دامنه تغییرات ارتفاعی محوطه (سایت) از ۱۱۶ تا ۲۸۳۹ متر است. این منطقه یکی از مرطوب ترین مناطق جنگل های هیرکانی با بارندگی بیش از ۱۵۰۰ میلیمتر در سال است که تمام دامنه های ارتفاعی از جلگه تا کوهستان را در بر می گیرد و یکی از مهمترین مناطق دارای تنوع زیستی بالا در استان گیلان نیز است.
لیسار شمالی ترین سایت جنگل های هیرکانی، ثبت شده در فهرست میراث جهانی طبیعی یونسکو، با مساحتی بیش از ۴۸۸۴ هکتار در محدوده سیاسی استان گیلان و در۱۰ کیلومتری شمال شهر تالش واقع شده و به سبب وجود حیات وحش ارزشمند و چشم اندازهای یگانه و جنگل های انبوه راش و اَنجیلی و بلوط بسیار دارای اهمیت است. این سایت کوهستانی جنگلی است و تغییرات ارتفاعی منطقه میان ۶۰۰ تا ۱۸۰۰ متر بوده و دارای اقلیم مرطوب و خیلی مرطوب با میانگین بارندگی ۱۲۰۱ میلیمتر است.
رقابت شدید و رایزنی‌های پیچیده‌ای برای ثبت آثار در فهرست میراث جهانی یونسکو وجود دارد؛ تا جایی که بسیاری از کشورها با ظرفیت میراث جهانی از قافله عقب می‌مانند و برخی کشورها حاضرند هزینه سنگینی برای این ثبت بپردازند؛ زیرا ثبت جهانی یک اثر نشان دهنده پیشینه فرهنگی، تاریخی و طبیعی آن کشور بوده و علاوه بر افزایش احساسات ملی گرایانه و هویتی و اثبات ریشه دار بودن و سهم آن ملت در تاسیس تاریخ بشریت، این آثار را به مقاصد گردشگری داخلی و بین المللی تبدیل میکند که می تواند فواید مالی زیادی در سطح ملی و محلی به دنبال داشته باشد. قوانین بسیار سختگیرانه ای نیز برای حفاظت از این آثار وجود دارد تا جاییکه هرگونه تخریب عمدی آثار یک کشور عضو فهرست میراث جهانی یونسکو، جنایت جنگی محسوب می شود.
از میان سایتهای ثبت شده در فهرست میراث جهانی، سایتهای طبیعی به دلیل آسیب پذیری زیاد، از بالاترین سطح حفاظتی برخوردار هستند. هرگونه دخل و تصرف و تخلف از ضوابط حفاظتی در این سایتها که منجر به از بین رفتن یکپارچگی سایتهای ثبت شده و تهدید ارزشهای برجسته جهانی آن شود، خطر خارج کردن این سایتها از فهرست میراث جهانی را به دنبال خواهد داشت.
در اجرای قانون الحاق ایران به کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (۱۹۷۲) مصوب۱۳۵۳مجلس شورای اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، نقشه و ضوابط حفاظتی مربوط به اثر طبیعی”جنگلهای هیرکانی” را در تاریخ سوم تیر ماه ۱۴۰۰ شماره ۸۳۶۷/۱۴۰۰۲۱۰۰ به استانداری گیلان ابلاغ نموده است. با توجه به این قوانین محدوده عرصه و حریم اثر مذکور تحت نظارت این وزارت بوده و هرگونه دخل و تصرف و تخلف از ضوابط حفاظتی جرم محسوب شده و مرتکبان مشمول مجازات های قانونی خواهند بود.
بر اساس این ضوابط حفاظتی، هرگونه دخل و تصرف، ساخت و ساز، تخریب، خاکبرداری، خاکریزی، ورود ماشین آلات سنگین، قطع درختان، بوته کنی، تجاوز به عرصه و حریم و در کل هر گونه تخریب منجر به از بین رفتن یکپارچگی اثر و تهدید ارزشهای برجسته جهانی آن ممنوع است؛ و انجام هر گونه فعالیتی از جمله گردشگری در این عرصه ها تنها با اجازه و نظارت دفتر پایگاه هیرکانی ممکن خواهد بود.