یاندکس روسی جایگزین قطعی دولت برای گوگل آمریکایی در ایران؟

حمله تند وزارت ارتباطات به گوگل پس از اعمال محدودیت برای روبیکا و همزمان فیلترینگ قابلیت هایی چون گوگل مپ و گوگل پلی و گوگل میت ، نشان از این دارد که وزارت ارتباطات در ادامه مسیر اعمال محدودیت برای نرم افزارهای پر کاربرد آمریکایی و اروپایی به گزینه گوگل رسیده است.

عصر کاسپین/ تقریبا ده روز پس از اعلام پایان محدودیت ها برای پلتفرم های خارجی محدود شده در مهرماه به دلایل مسائل امنیتی ، این بار موج جدیدی از محدودیت ها علیه گوگل در کشور ایجاد شده است. قابلیت هایی که پیشتر هم برای مدتی دچار محدودیت شده بودند. مشکل اما این بار یک دعوای سیاسی امنیتی میان گوگل و روبیکاست. گوگل آپدیت جدید روبیکا را بدون ارائه توضیحات فنی از گوگل پلی حذف کرده است.

البته آنها مشکلی با ورژن قدیم این اپلیکیشن ندارند اما به نظر می رسد ویراست جدید روبیکا از نظر این پلتفرم مشکلاتی داشته چون ورژن قدیمی روبیکا که در کافه بازار عرضه شده مشکلی ندارد. با این وجود رسانه شورای عالی امنیت ملی و وزارت ارتباطات اقدام گوگل را یک حرکت سیاسی در تداوم سیاست تحریم های آمریکایی علیه ایران دانستند و از حمایت قاطع از پلتفرم های ایرانی گفتند. این توضیحات و البته توضیحات صریح رئیس پدافند غیرعامل در روز گذشته حکایت از تداوم محدودیت های ایجاد شده برای قابلیت های گوگل دارد . محدودیت هایی که در شرایطی که هنوز یک جانشین ایرانی مناسب یا نمونه بهتر خارجی برای عرضه وجود ندارد ، مشکلاتی را برای کاربران ایرانی گوگل ایجاد خواهد کرد.

آیا موتور جستجوی ایرانی توسعه پیدا می کند؟

در سال های میانی دهه ۹۰ دو موتور جستجوی ایرانی توسعه پیدا کردند. مهمترین موتور البته پارسی جو بود که پس از حمایت های ابتدایی خیلی نتوانست در بازار عمومی صاحب بازار شود اما پس از آن با قراردادهای تجاری که با شرکت هایی مثل اسنپ و دی جی کالا بست توانست از ورشکستگی رهایی یابد و به سود منطقی برسد. این موفقیت را اخیرا محمد جواد آذری جهرمی وزیر پیشین ارتباطات تائید کرده است. با این وجود این نرم افزار همچنان برای تبدیل شدن به یک نمونه مورد استفاده برای تمام ایرانی ها با قابلیت های گوگل فاصله ای بسیار دارد و اصرار برای سوق دادن مردم به این سو تقریبا کاری ساده نیست.

رقیب روسی وارد می شود؟

در میان موتور های معروف جستجو که بر اساس سیاست همکاری مشترک وزارت ارتباطات با پلتفرم های خارجی مستقل منطقه ای ، در دسترس هستند ، موتور چستجو و سوپر اپلیکیشن یاندکس روسی است. هشتمین موتور جستجوی جهان که از سال ۱۳۹۴ با تشخیص کمیته فیلترینگ بدون اعلام دلیلش در ایران فیلتر بود تا مردادماه گذشته که عیسی زارعپور برای پرتاب ماهواره خیام به روسیه سفر کرد و از مرکز ارتباطات روسیه بازدید داشت. در مردادماه یکباره فیلترینگ این پلتفرم حذف شد و حالا از آن به عنوان جدی ترین رقیب در ایران برای جایگزینی گوگل نام برده می شود.

در سال ۹۴ وقتی این پر بازدید ترین سایت روسی فیلتر شد ، مدیرش گفته بود بازار ایران برای آنها اهمیتی ندارد. اگرچه روس ها که یاندکس را با حمایت شرکتی هلندی نوشته و توسعه داده اند در سال های اخیر با ثبت دامنه www.yandex.com طرج جهانی سازی این پلتفرم را استارت زدند. هرچند هنوز مهمترین مشتریان این سرویس همان کشورهای مستقل مشترک المنافع هستند. احتمالا ایران می تواند جدیدترین مشتری این بازار روسی در شبکه های اجتماعی باشد . در دو ماه گذشته تعداد از صفحات ایرانی در یاندکس ایندکس شدند و حالا توسعه زبان فارسی این سرویس ها می تواند همان گفته راستینه درباره خرید یک پلتفرم خوب خارجی یا گفته های معاون توسعه فناوری های نوین وزارت ارتباطات درباره همکاری با پلتفرم های خارجی مستقل را تداعی کند.

یاندکس چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

یاندکس بر اساس آمار هشتمین موتور جستجوی جهان است که با سرمایه گذاری روسی و هلندی از سال ۱۹۹۷ استارت خورده است. آنها حالا بیشترین سهم از بازار روسیه را در اختیار دارند هرچند در همان روسیه هم به رغم قابلیت زبان روسی با گوگل شانه به شانه پیش می روند و گوگل در این کشور فیلتر نیست.

یاندکس که خود یک ورژن روسی ساز شده از گوگل است و تقریبا تمام قابلیت های این پلتفرم را بومی سازی و کپی کرده است در خود این کشور به عنوان مرجع اصلی مسیریابی و تاکسی انیترنتی شهرت دارد. بسیاری از طرفداران ایرانی فوتبال که در سال ۲۰۱۸ برای جام جهانی به این کشور سفر کرده بودند ، با این مسیریاب و سرویس تاکسی اینترنتی که در مقایسه با رقیب معروفش اوبر هم خدمات بهتری داشت و هم ارزان تر بود آشنا هستند اما برای موتور جستجو و دیگر قابلیت هایش از شبکه اجتماعی تا بازار خرید نرم افزار و فروشگاه های اینترنتی با قابلیت نقل و انتقال تجربه ای از این پلتفرم روسی ندارند.

فهرست قابلیت های یاندکس

در یک نگاه اجمالی می توان این ویژگی ها و سرویس ها را مهمترین قابلیت های یاندکس دانست که همگی احتمالا قابلیت اجرا در ایران را دارند.

موتور جستجو (Yandex Search)

سرویس ارسال و دریافت ایمیل (Yandex Mail)

ذخیره‌سازی مجازی (Yandex Disk)

ذخیره رایگان عکس (Free photo hosting)

جستجوگر پیشرفته عکس (Yandex Image)

مقایسه کالا و قیمت‌ در بازار (Yandex Market)

سرویس پرداخت الکترونیک (Yondex Money)

مکان‌ یابی اینترنتی (Yandex Maps)

سرویس تبلیغاتی مشابه گوگل (Yandex Direct) AdWords

سرویس ترجمه آنلاین (Yandex.Translate)

جستجو و تماشا فیلم و موزیک (Yandex Music/ Yandex Video)

سایت کتاب راهنما (Yandex.Catalog)

سرویس عکس (Yandex Fotk)

جستجو اخبار (Yandex.News)

چرا پلتفرم روسی مقبول وزارت ارتباطات است؟

در شرایطی که هر روز حجم اختلافات میان وزارت ارتباطات و پلتفرم های بین المللی بیشتر می شود ، در شرایط روابط خوب اقتصادی ، سیاسی با روسیه و اعلام همکاری های بانکی مشترک بدون استفاده از دلار ، این اطمینان را برای وزارت ارتباطات ایجاد می کند که بتواند سرویس های پر شمار یاندکس را در اختیار مخاطبان ایرانی قرار دهد. قابلیت هایی که قابل مقایسه با پلتفرم های ایرانی نیستند . از بعد امنیتی هم روابط خوب دو کشور این امکان را فراهم می کند تا دسترسی به پروتکل های امنیتی مورد نظر به سادگی اتفاق بیفتد.

اما مشکل همچنان این است که آیا با اعمال محدودیت ها و فیلترینگ ، باز هم انتخاب مردم استفاده از این گزینه ها خواهد بود؟