انرژی تجدیدپذیر انرژی سودمندی است که از منابع تجدیدپذیر به دست می‌آید و به طور طبیعی دوباره جایگزین می‌شود. از جمله این منابع می‌توان به نور خورشید، باد، باران، جزر و مد، امواج آب، زمین گرمایی اشاره کرد. این اصطلاح معمولاً زیست توده را نیز در بر می‌گیرد. این گونه از منبع انرژی در برابر سوخت فسیلی قرار می‌گیرند که بسیار سریعتر از آن که تجدید شوند، مصرف می‌شوند.
عصر کاسپین/ انرژیهای تجدید پذیر بیشتر، انرژی را در چهار زمینه مهم تأمین می‌کنند؛ تولید برق، گرمایش و سرمایش هوا و آب، ترابری و خدمات انرژی روستایی.
براساس گزارش سال ۲۰۱۷ شبکه سیاست انرژیهای تجدیدپذیر برای قرن ۲۱؛ انرژیهای تجدید پذیر در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب ۱۹.۳ درصد در مصرف انرژی جهانی مردم و ۲۴.۵ درصد در تولید برق نقش داشته‌اند. سرمایه‌گذاری جهانی در فناوری‌های تجدید پذیر در سال ۲۰۱۵ بیش از ۲۸۶ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۳ بالغ بر ۲۷۹ میلیارد دلار بوده است.
در سال ۲۰۱۹ بیش از دو سوم ظرفیت نصب شده در جهان از گونه تجدیدپذیر بود. در سال ۲۰۲۰ در سراسر جهان حدود ۱۲ میلیون نفر در حوزه آن انرژیهای تجدیدپذیر مشغول به کار بودند که ۴ میلیون نفر آن در بخش خورشیدی فعالیت دارند.
حال بیایید شرایط انرژی تجدیدپذیر را در ایران و سایر کشورها بررسی کنیم.
در کشورمان ایران، انرژی تجدید پذیر بخشی از تأمین کننده انرژی است و علاقه زیادی به منابع انرژی تجدیدپذیر نشان داده شده است، زیرا ایران از توپوگرافی سودمندی برای انرژیهای تجدیدپذیر برخوردار است.
ایران در تلاش است که از نظر تجاری انرژیهای تجدید پذیر را قابل دوام کند و وزارت نیرو نیز موظف است انرژیهای تجدیدپذیر را به قیمت بازار جهانی خریداری کند. ایران در حال حاضر ۲ درصد انرژی خود را از منابع تجدید پذیر تأمین می کند. طبق بررسی‌های انجام شده، امکان تامین ۱۴۰ هزار مگاوات برق از تجدیدپذیرها وجود دارد و در این بین دولت سیزدهم برنامه احداث ۱۰ هزار مگاوات را در دستور کار دارد.
اما این آمار در سطح جهان چگونه است؟ پاسخ این است که حداقل ۳۰ کشور در جهان وجود دارد که در سطح ملی حداقل ۲۰ درصد از انرژی خود را از تجدیدپذیرها تأمین می‌کنند و پیش‌بینی می شود که بازارهای ملی انرژی تجدید پذیر در دهه آینده به شدت رشد کند. اکنون ۳ کشور ایسلند، نروژ، پاراگوئه همه برق مورد نیاز خود را از انرژی تجدیدپذیر تأمین می‌کنند.
۴۷ کشور در سراسر جهان بیش از ۵۰ درصد از برق مورد نیاز خود را از منابع تجدید پذیر تأمین می‌کنند. استقرار سریع انرژیهای تجدید پذیر و فنآوری‌های بهره‌وری انرژی منجر به امنیت چشمگیر انرژی، کاهش تغییرات آب و هوایی و منافع اقتصادی شده است.
در نظرسنجی‌های بین المللی افکار عمومی، پشتیبانی شدیدی برای ارتقای منابع تجدید پذیری مانند انرژی خورشیدی و بادی وجود دارد. از آنجا که بیشتر سامانه‌های انرژی تجدیدپذیر برای تولید برق استفاده می شوند به کارگیری انرژیهای تجدیدپذیر معمولاً با الکتریکی کردن بیشتر سامانه‌ها و تجهیزات همراه است چون این کار چندین مزیت دارد: برق را به راحتی می‌توان به گرما تبدیل کرد و با بهره‌وری بالا به انرژی مکانیکی تبدیل کرد و در نقطه مصرف کاملاً تمیز است.
تغییرات آب و هوا و نگرانی‌های مربوط به گرم شدن کره زمین، همراه با ادامه کاهش برخی از تجهیزات انرژیهای تجدید پذیر مانند توربین‌های بادی و صفحات خورشیدی موجب افزایش به کارگیری انرژیهای تجدیدپذیر می‌شود.
درباره انرژیهای بادی باید گفت که در سطح جهان عقیده بر این است که پتانسیل فنی طولانی مدت انرژی باد با فرض بر طرف شدن همه موانع عملی مورد نیاز ۵ برابر کل تولید انرژی فعلی جهانی یا ۴۰ برابر تقاضای برق فعلی است. این امر مستلزم نصب توربین‌های بادی در مناطق مستعد دریایی است. تا سال ۲۰۱۹ ظرفیت برق بادی نصب شده در جهان برابر با ۶۲۳ مگاوات بوده است.
انرژی آبی: از گذشته برق آبی با ساخت مخازن و سدهای بزرگ برق آبی تأمین می‌شد و هنوز هم در کشورهای در حال توسعه محبوب است. تا پایان سال ۲۰۱۹ ظرفیت برق آبی در سراسر جهان ۱۱۹۰ گیگاوات بود. از آنجا که چگالی آب حدود ۸۰۰ برابر هوا است، حتی جریان کمی آب یا یک موج متوسط دریایی می‌تواند مقدار چشمگیری انرژی تولید کند. برق آبی در ۱۵۰ کشور تولید می شود. ۵۰ کشور برتر عمده انرژی خود را از طریق برق آبی تأمین می‌کنند. چین بزرگترین تولید کننده برق آبی جهان است با ۷۲۱ تراوات ساعت تولید برق.
در سال ۲۰۱۹ بر اساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژیهای تجدیدپذیر، سهم کل تجدیدپذیرها در سبد انرژی از جمله برق باید ۶ برابر سریعتر رشد کند تا بتواند در قرن حاضر افزایش دمای متوسط جهانی را خیلی کمتر از ۲ درجه سانتیگراد حفظ کند.
پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۴۰ تولید برق از انرژیهای تجدید پذیر با تولید برق از زغال سنگ و گاز طبیعی برابر شود. چندین کشور از جمله دانمارک، آلمان، استرالیا و برخی ایالتهای آمریکا به ادغام بالایی از تجدید پذیرهای متغییر دست یافته اند.
ایران نیز در بخش انرژیهای تجدیدپذیر برای دستیابی به پتانسیل بالا با چالش‌هایی چون منابع مالی، مقررات، تملک زمین، تجربه و دانش مواجه است که امید است با رفع موانع و یا به حداقل رساندن آن‌ها شاهد تحقق حداکثری استفاده از این انرژی‌ها در کشورمان باشیم.