یادداشت / فرهاد خراسانی ؛ بررسی فقهی و حقوقی نقل‌ و انتقالات بازیکنان فوتبال/خرید و فروش انسان یا اجاره خدمات؟

در فقه اسلامی و حقوق ایران، “مال” به چیزی گفته می‌شود که دارای ارزش اقتصادی و منفعت عقلایی مشروع باشد. بر اساس این تعریف، بدن انسان مال محسوب نمی‌شود، زیرا شأن و کرامت انسان بالاتر از آن است که به‌عنوان مال یا شیء اقتصادی مورد معامله قرار گیرد. اصل کرامت انسانی در ماده ۲ اعلامیه جهانی حقوق بشر و همچنین در اصول فقهی تأکید شده است. بنابراین، خرید و فروش بدن یا انسان به‌ عنوان یک کلیت، نه مشروع است و نه قانونی.
با حفظ این مقدمه و با ورود به بحث اصلی، باید عنوان نمود که در قراردادهای بازیکنان فوتبال، آنچه که خرید و فروش می‌شود، خود بازیکن یا بدن او نیست، بلکه حق استفاده از خدمات حرفه‌ای او برای مدت معین است. این موضوع در فقه تحت عنوان اجاره اشخاص یا اجاره خدمات تعریف می‌شود. در این حالت، بازیکن به‌ عنوان یک فرد آزاد، خدمات خود را در قالب یک قرارداد به باشگاه ارائه می‌دهد که مستندات قانونی آن، ماده ۵۱۲ قانون مدنی در “اجاره اشخاص” و ماده ۱۰ قانون مدنی در خصوص آزادی قراردادی به شرط مشروع بودن موضوع قرارداد می باشد.
فقها قراردادهای مربوط به اجاره خدمات را مشروع می‌دانند، مشروط به آن‌که:
قرارداد باید شفاف، مدت و موضوع قرارداد مشخص و منافع حاصل از خدمات نیز مشروع باشد. بنابراین، قرارداد بازیکنان فوتبال نوعی اجاره خدمات است، نه خرید و فروش بدن یا شخص بازیکن. در واقع و در چنین شرایطی، باشگاهها صرفا” حق بهره‌برداری از خدمات بازیکن را به باشگاه دیگر منتقل می‌کنند و در این انتقال، بازیکن به‌عنوان یک شخص مستقل حضور دارد و رضایت او برای انعقاد قرارداد الزامی است و بدون رضایت بازیکن، انتقال او غیرقانونی و غیرمشروع خواهد بود و بسیاری از فقها نیز بر این موضوع تأکید دارند، قراردادهایی که کرامت انسانی را حفظ می‌کنند و بدون اجبار هستند، از نظر شرعی مشکلی ندارند.
پایان کلام اینکه، فوتبال در دنیای مدرن یک صنعت بزرگ محسوب می گردد. ارزش اقتصادی بازیکنان، به مهارت‌ها و توانایی‌های فردی و فنی آن‌ها باز می‌گردد. در این سیستم، بازیکن به‌ عنوان یک متخصص حرفه‌ای، خدمات خود را در بازار کار عرضه می‌کند و باشگاه‌ها به‌عنوان کارفرما این خدمات را خریداری می‌کنند.
بر این اساس و با توضیحات پیش گفته در خصوص تحلیل فقهی و حقوقی نقل و انتقالات (خرید و فروش) بازیکنان فوتبال، باید عنوان نمود که خرید و فروش بازیکنان فوتبال در واقع خرید و فروش انسان نیست، بلکه نوعی قرارداد اجاره خدمات است که در آن حقوق طرفین رعایت می‌شود. این قراردادها از منظر شرع و قانون، مادامی که کرامت انسانی حفظ شود و موضوع قرارداد مشروع باشد، معتبر و قابل قبول است.

فرهاد خراسانی
وکیل دادگستری

فرهاد خراسانییادداشت
دیدگاه ها (0)
افزودن دیدگاه