بیش از نیمی از واحدهای صنعتی گیلان غیرفعال‌اند و کمبود زمین، نبود صنایع مادر، ضعف زیرساخت و پیچیدگی‌های محیط‌زیستی، صنعت استان را در تنگنای جدی قرار داده است؛ سرمایه‌گذاران مردد و تولیدکنندگان خسته‌اند.
عصرکاسپین به نقل از فارس/صنعت گیلان این روزها با بحران چندوجهی مواجه شده است؛ از رکود نیمی از واحدهای صنعتی گرفته تا کمبود زمین مناسب برای استقرار کارخانه‌ها و نبود صنایع مادر. در کنار این موانع، مشکلات زیرساختی، محدودیت‌های زیست‌محیطی و سردرگمی سرمایه‌گذاران، افق صنعت استان را مبهم کرده است.عباس صابر، مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی گیلان، در تشریح وضعیت موجود صنایع گیلان گفتخ است: «در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد از واحدهای صنعتی استان راکد هستند و این یعنی بخش قابل توجهی از ظرفیت تولید، اشتغال و ارزش‌افزوده صنعتی استان عملاً از کار افتاده است.»وی با بیان اینکه تلاش‌ها برای احیای این واحدها در دستور کار قرار دارد، تأکید کرد: «مجموعه ما با همکاری بانک‌ها و دستگاه‌های پشتیبان در حال فراهم کردن زمینه بازگشت این واحدها به چرخه تولید است.»
زمین، گمشده صنعت گیلان
صابر یکی از ریشه‌ای‌ترین چالش‌های صنعت گیلان را نبود زمین صنعتی مناسب میداند و میگوید: «به دلیل محدودیت‌های زیست‌محیطی، منابع طبیعی و کشاورزی، استان از کمبود زمین صنعتی رنج می‌برد. در بسیاری از شهرستان‌ها تقاضای بالایی برای سرمایه‌گذاری داریم، اما امکان پاسخگویی نداریم.»این موضوع از نگاه کارشناسان حوزه زمین و شهرسازی نیز تأیید شده است. فاطمه نوروزی پیشکناری، کارشناس توسعه پایدار در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفته است: «باید به‌جای گسترش افقی شهرک‌ها، به سمت توسعه عمودی و بازآفرینی واحدهای راکد برویم. اگر زمین نداریم، باید از ظرفیت‌های رهاشده بهره بگیریم.»
صنایع مادر، زنجیره ناقص توسعه
نبود صنایع مادر یکی دیگر از ضعف‌های ساختاری صنعت گیلان است که مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی نیز به آن اشاره کرد. صابر میگوید: «گیلان به صنایع کوچک متکی است که وابسته به تامین مواد اولیه از دیگر استان‌ها یا واردات‌اند. استقرار صنایع مادر مانند فولاد، پتروشیمی یا ماشین‌سازی می‌تواند زنجیره ارزش تولید را در استان تکمیل کند.»وحید عسگری خورگامی، تحلیل‌گر اقتصادی حوزه صنعت معتقد است: «تا زمانی که صنایع کوچک در خلا زنجیره تامین فعالیت می‌کنند، رقابت‌پذیری‌شان پایین باقی می‌ماند. حمایت از صنایع پیشران و مادر می‌تواند به بازفعال‌سازی صدها واحد کوچک بینجامد.»
امید به سرمایه‌گذاران تازه‌نفس
صابر از مذاکرات جدی با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای حضور در شهرکهای صنعتی خبر داده و گفته است: «اگر این مذاکرات به نتیجه برسد، شاهد تحولی جدی در استان خواهیم بود. مناطق ساحلی، نزدیکی به اروپا و دسترسی به بازارهای شمال کشور، مزیت‌هایی هستند که باید بهتر معرفی شوند.»اما فعالان بخش خصوصی نظر متفاوتی دارند. رضا حاتمی، رئیس یکی از انجمن‌های صنعتی در منطقه سفیدرود میگوید: «سرمایه‌گذار وقتی می‌بیند برای گرفتن مجوز زمین باید ماه‌ها دوندگی کند و زیرساخت‌ها آماده نیست، مسیرش را عوض می‌کند. ما به جای گفت‌وگو، نیاز به کار داریم.»
تسهیلات خرد برای نجات تولید
اما آنچه مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی معتقد است اینکه «در حال حاضر بیش از ۷۰۰ واحد صنعتی کوچک در گیلان فعال‌اند و برای آن‌ها امکان ارائه تسهیلات فنی و اعتباری تا سقف ۲ میلیارد تومان وجود دارد. این تسهیلات می‌تواند در ارتقاء ماشین‌آلات، تامین سرمایه در گردش و توسعه بازار داخلی مؤثر باشد.»با این حال، سعید رمضانی، تولیدکننده لوازم خانگی در شهرک صنعتی انزلی معتقد است: «با هزینه‌های کنونی و تورم مواد اولیه، ۲ میلیارد تومان دردی از یک تولیدکننده واقعی دوا نمی‌کند. ما بیشتر از تسهیلات، به ثبات سیاست‌گذاری نیاز داریم.»
زیرساخت‌ها؛ همچنان چالش‌آفرین
صابر همچنین از وجود ۳۳ شهرک و ناحیه صنعتی در سطح استان خبر داده و گفته است: «توسعه زیرساخت‌ها در این شهرک‌ها، اولویت ماست. بدون دسترسی پایدار به برق، گاز، آب، اینترنت صنعتی و جاده مناسب، تولید رشد نمی‌کند.»الهام جوادی، مدیر یک واحد بسته‌بندی مواد غذایی در آستانه‌اشرفیه نیز در گفت‌وگو با فارس مطرح کرده که «سه ماه منتظر اتصال گاز بودیم. یک بار برق رفت، تمام خط تولید از کار افتاد. زیرساخت ما در حد یک صنعت کوچک هم نیست، چه برسد به صادرات.»صنعت گیلان گرفتار بحرانی پیچیده و درهم‌تنیده است؛ نیمی از ظرفیت‌ها راکد مانده‌اند، زمین صنعتی نایاب شده، صنایع مادر غایب‌اند و زیرساخت‌ها هنوز با نیازهای امروز هماهنگ نشده‌اند.در حالی که مسئولان از مذاکرات و برنامه‌های حمایت‌محور سخن می‌گویند، صدای صنعت‌گران گیلانی از عمق بن‌بست‌های اجرایی و ضعف عملیاتی بلندتر از همیشه به گوش می‌رسد اما امیدها هنوز زنده به این است تا تیم مدیریتی جدید در شرکت شهرهای صنعتی انقلابی در این بخش ایجاد کند.در شرایطی که رکود، بیکاری و فرار سرمایه تهدیدی جدی برای استان گیلان شده‌اند، زمان برای عمل‌گرایی مسئولان محدود است و تولیدکنندگان بیش از حرف، به زمین، برق، مجوز و ثبات نیاز دارند تا شاید کورسویی از چراغ اقتصادی گیلان همچنان پرفروغ بتابد.