عصرکاسپین، پیش‌بینی کارشناسان اقتصاد این است که نقدینگی فعلی ۱۵۰۰هزارمیلیارد تومانی، تا پایان سال به ۱۸۰۰هزار میلیارد تومان می‌رسد.
نقدینگی که روزانه حدود هزار میلیارد تومان به آن افزوده می‌شود و مهارنکردن آن می‌تواند مانند سیلاب تمامی بخش‌ها و بازارهای اقتصادی کشور را تخریب کند، موید این موضوع هم التهاب‌هایی است که در بازارهای گوناگون در چند ماه گذشته شاهد آن هستیم. یک روز بازار مسکن ملتهب می‌شود و روز دیگر بازار ارز و سکه مورد هجوم سرمایه‌ها قرار می‌گیرد و سایر بازارها را تحت‌شعاع قرار می‌دهد و این رویه همچنان ادامه دارد. در چنین شرایطی، راهکاری که برای مهار این سرمایه‌های سرگردان ازسوی برخی صاحب‌نظران حوزه اقتصاد مطرح می‌شود، افزایش نرخ سود سپردههای بانکی است، هرچند این سیاست مخالفانی دارد اما به هرحال موافقان این سیاست معتقدند که با افزایش نرخ سود و جذاب‌تر کردن بازار پول، می‌توان ضمن هدایت بخشی از نقدینگی‌های سرگردان به سمت بانک‌ها، مانع از خروج سپردههای فعلی بانک‌ها نیز شد. این پیشنهاد درحالی از گوشه و کنار مطرح می‌شود که بانک مرکزی هنوز موضع اصلی خود را نسبت به این موضوع اعلام نکرده و تصمیم‌گیری قطعی در این زمینه نداشته است و تنها اقدام بانک مرکزی در این‌باره تمدید یک‌ماهه سپردههای افتتاح شده ۲ تا۱۱ شهریور سال گذشته بوده است. رئیس کل بانک مرکزی در این زمینه تاکید کرده که هیچ‌گونه دستوری در زمینه افزایش نرخ‌های سود بانکی صادر نشده و بانک مرکزی در زمینه افزایش نرخ سود بانکی هیچ دستوری ارائه و ابلاغ نکرده است و فقط تاکید کرده‌ایم که تمدید یک‌ماهه قراردادها، منحصر به سپردههای ۲ تا ۱۱شهریور۹۶ باشد. اما همین بخشنامه اخیر بانک مرکزی، در بحبوحه مطرح شدن افزایش نرخ‌های سود بانکی کافی بود تا بانک‌ها از این فرصت استفاده کرده و در ادامه رفتار گذشته خود، با نرخ‌های بالا اقدام به جذب سپردههای مردم کنند.
سود ۲۳درصد برای سپردههای بالای ۱۰۰ میلیون تومان
براساس گزارش‌های میدانی خبرنگار ما، بررسی نرخ سود در شبکه بانکی نشان می‌دهد، بیشتر بانک‌ها برای سپردههای بیش از ۱۰۰ و ۲۰۰میلیون تومان سودهایی با نرخ ۲۰ تا ۲۳درصد پرداخت می‌کنند و نرخ سپردههای روزشمار برخی بانک‌ها حتی تا ۲۱درصد هم می‌رسد. نتایج پیگیری‌های خبرنگار «گسترش‌تجارت» از تعدادی از بانک‌های کشور به این شرح است:
بانک گردشگری: نرخ سود سپرده یک‌ساله برای سپردههای ۱۰۰میلیون تومان و بیشتر با قابلیت برداشت پس از یک‌ماه ۲۳درصد و برای سپردههای کوتاه‌مدت روزشمار بیش از ۱۰میلیون تومان، ۲۰درصد است.
بانک آینده: نرخ سود سپردههای یک‌ساله برای مبالغ بالای ۱۰۰میلیون تومان ۲۲درصد و بالاتر از یک‌میلیارد تومان ۲۳درصد است و در قالب طرح آینده‌ساز با سپرده بیش از یک‌میلیون تومان که امکان اضافه و برداشت را هم دارد، ۲۱درصد سود پرداخت می‌کند. این بانک در قالب سپردههای کوتاه‌مدت روزشمار بالای ۱۰۰میلیون تومان نیز ۲۱درصد سود به سپرده‌گذار پرداخت می‌کند و پایین‌تر از این مبالغ سود ۱۰درصدی به سپرده‌گذار تعلق می‌گیرد.
بانک دی: این بانک به سپردههای یک‌ساله تا ۲۲درصد سود پرداخت می‌کند و نرخ سود سپردههای کوتاه‌مدت روزشمار بیش از ۱۰میلیون تومان، ۲۱درصد است.
بانک ایران‌زمین: نرخ سود سپردههای یک‌ساله با قابلیت برداشت پس از یک‌ماه با مبالغ ۱۰ تا ۱۰۰میلیون تومان ۲۱درصد، ۱۰۰تا ۵۰۰میلیون تومان ۲۲درصد و بیش از ۵۰۰میلیون تومان ۲۳درصد است و نرخ سود سپرده کوتاه‌مدت روزشمار با مبالغ ۱۰۰میلیون تومان، ۲۱درصد است.
بانک پارسیان: نرخ سود سپردههای یک‌ساله بیش از ۱۰۰میلیون تومانی این بانک ۲۰درصد است و به سپردههای کوتاه‌مدت روزشمار با مبلغ بیش از ۱۰۰میلیون تومانی ۱۸درصد و بالاتر از آن ۲۰درصد سود پرداخت می‌کند. سود سپردههای بین ۳۰ تا ۵۰میلیون تومان این بانک حدود ۱۶درصد و ۵۰ تا ۱۰۰میلیون تومانی ۱۷درصد است.
بانک شهر: نرخ سود سپردههای یک‌ساله ۱۵درصد و روزشمار ۱۰درصد است و در قالب طرح گنجینه به مبالغ بیش از ۱۰میلیون تومان سود بین ۲۰ تا ۲۱درصد پرداخت می‌کند.
بانک پاسارگاد: نرخ سود برای سپردههای ۱۰۰ تا ۵۰۰میلیون تومانی این بانک ۱۸درصد، بیش از ۵۰۰میلیون تومان ۱۹درصد، یک‌میلیارد تومانی ۲۰درصد و بیش از این ارقام را ۲۲درصدسود پرداخت می‌کند. ماهیت این سپرده‌ها یک‌ساله است اما قابلیت برداشت پس از ۳ماه را دارد.
بانک تجارت: این بانک به سپرده‌گذاری‌های یک‌ساله با مبالغ گوناگون ۲۰درصد سود پرداخت می‌کند و نرخ سود سپردههای روزشمار آن ۱۰درصد است.
بانک مسکن: نرخ سود سپردههای یک‌ساله ۱۶درصد است و برای سپردههای ۳ماه نرخ سود ۱۵درصد به علاوه سود حاصل فروش اوراق پرداخت می‌کند که در نهایت این نرخ به ۱۹.۵درصد می‌رسد. نرخ سود حساب‌های کوتاه‌مدت روزشمار این بانک ۱۰درصد است که به علاوه سود حاصل از فروش اوراق، به ۱۴.۵درصد می‌رسد.
بانک سامان: نرخ سود سپردههای یک‌ساله کمتر از۵۰میلیون تومان ۱۵درصد، بالا ۵۰میلیون تومان ۱۸درصد، بیش از ۱۰۰میلیون تومان ۱۹درصد، بالای یک میلیارد تومان ۲۰تا۲۱درصد و ۱۰میلیارد تومان به بالا ۲۳درصد است و به سپردههای روزشمار، سود ۱۰درصدی پرداخت می‌کند.
بانک اقتصادنوین: این بانک به مبالغ ۱۰ تا ۱۰۰میلیون تومانی نرخ سود ۱۹درصد و از ۱۰۰میلیون به بالا ۱۹.۵درصد سود پرداخت می‌کند و نرخ سود روزشمار ۱۰درصد است.
بانک سپه: برای سپردههای یک‌ساله ۱۰۰میلیون تومان و بیشتر، نرخ سودی بین ۱۵ تا ۱۸درصد پرداخت می‌کند و نرخ سپرده روزشمار این بانک ۱۰درصد است.
نتیجه این پیگیری و بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر بانک‌ها، برای سپردههای ۱۰۰میلیون تومان و بیشتر یا ۲۰۰میلیون تومان و بیشتر نرخ‌های مصوب شورای پول و اعتبار را رعایت نمی‌کنند و در واقع بانک‌ها به کسانی که پول قابل‌توجهی را نزد آنها سپرده‌‌گذاری کنند، بدون توجه به محدوده‌ای که شورای پول و اعتبار تعیین کرده یعنی نرخ ۱۵درصد برای سپردههای بلندمدت و نرخ ۱۰درصد برای سپردههای روزشمار، سود می‌دهند. این شرایط درحالی در نظام بانکی ما وجود دارد که بارها و بارها، از تریبون‌های گوناگون، تنگناهای اعتباری و ناترازی مالی بانک‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات این بخش مطرح شده واین طور به نظر می‌رسد که بانک‌ها نیز با جذب سپرده با نرخ‌های سود بالاتر در تلاش هستند گامی در راستای رفع این مشکلاتشان بردارند. البته به گفته کارشناسان اگر بانک‌ها بدون توجه به مدیریت درآمد و بدهی‌شان، اقدام به پرداخت سود‌های بالا کنند این امر می‌تواند مشکلاتشان را بیشتر کند. پیشنهاد کارشناسان برای مدیریت بهتر منابع و مصارف در بانک‌ها و افزایش مدت زمان ماندگاری منابع در شبکه بانکی، رایج کردن سپردههای ۲ساله و ۳ساله در بانک‌هاست، سیاستی که به گفته رئیس کل بانک مرکزی بررسی آن در دستور کار این بانک قرار گرفته و این احتمال وجود دارد به سمت ارائه سپردههای ۲ساله و۳ ساله برود و دولت نیز اوراق چندساله ارائه کند که این مسائل می‌تواند راه‌حلی باشد تا مردم دارایی‌های خود را در بانک‌ها حفظ کنند.
ضرورت ماندگاری بیشتر منابع در بانک‌ها
محمد ربیع‌زاده از کارشناسان بانکی در این‌باره در گفت‌وگو با«گسترش‌تجارت» با بیان اینکه با جذاب شدن بازارهای موازی و حرکت نقدینگی‌ها به سمت بازار ارز و سکه، بانک‌ها در تلاش هستند تا از راه افزایش نرخ‌های سود بانکی باعث ماندگاری بیشتر منابع در بانک‌ها شوند، افزود: با توجه به مشکلاتی که بانک‌ها در بحث ترازنامه‌شان دارند، به نظر می‌رسد این راه‌حل مشکلات بانک‌ها را بیشتر خواهد کرد و تعادل بین درآمد و بدهی بانک‌ها را بهم خواهد زد.
او با بیان اینکه برای افزایش ماندگاری منابع در شبکه بانکی ما باید به سمت رواج دادن به سپردههای بلندمدت ۲ساله و ۳ساله حرکت کنیم، اظهار کرد: این سیاستی بوده که در گذشته در بانک‌ها اعمال و باعث می‌شد بانک‌ها نسبت به منابعی که در اختیارشان قرار دارد، مدیریت بهتری داشته باشند.
به گفته او درحال‌حاضر ما شاهد این امر هستیم که بانک‌ها نرخ‌های سود بالایی را به سپردههای روزشمار می‌دهند و درباره سپردههای یک‌ساله ماهیت اصلی آن را رعایت نمی‌کنند و این امکان را برای سپرده‌گذار ایجاد می‌کنند که پس از یک یا ۳ماه بتوانند پول‌شان را بدون پرداخت جریمه از حسا‌ب‌شان برداشت کنند که این مسائل به مشکلات بانک‌ها دامن می‌زند و نقدینگی را در جامعه بیشتر می‌کند.
او با تاکید براینکه هر معامله‌ای که در اقتصاد انجام می‌شود، در نهایت پول آن به نظام بانکی برمی‌گردد، خاطرنشان کرد: از این‌رو، می‌توان از این ظرفیت استفاده و این منابع را از طریق ایجاد سپردههای بلندمدت، در بانک‌ها حفظ کرد. باید به این موضوع توجه داشت که بانک‌ها نمی‌توانند با منابع روزشمار برنامه‌ریزی مناسبی در مدیریت منابع، مصارف و نقدینگی‌شان داشته باشند. به گفته او، پایداری منابع در بانک‌ها موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد و بانک مرکزی در این زمینه باید هرچه سریع‌تر اقدام مناسبی انجام دهد و بار دیگر سپردههای بلندمدت ۲ساله و ۳ساله را احیا کند. این کارشناس در پاسخ به این پرسش که چه تضمینی وجود دارد که این نوع سپرده‌ها باتوجه به جذابیت بازارهای موازی مورد استقبال مردم قرار گیرد، افزود: این امر شاید در شروع کار با سختی ممکن شود اما به نظر می‌رسد با اطلاع‌رسانی مناسب از وضعیت موجود، فرهنگ‌سازی مناسب و در عین حال اصلاح سایر بخش‌های اقتصادی، می‌توان بار دیگر سپردههای بلندمدت را در بانک‌ها احیا کرد و این موضوع مهمی است.
بانک باید قدرت برنامه‌ریزی داشته باشد
سید‌حسین سلیمی از دیگر کارشناسان حوزه بانکی نیز دراین‌باره درگفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» با بیان اینکه هدف اصلی دولت باید جذب نقدینگی و هدایت این منابع به سمت تولید باشد، ادامه داد: اینکه سیاستی در بانک‌ها ایجاد شود که بتواند منابع را به شکل بلندمدت در بانک حفظ و بانک بتواند با برنامه‌ریزی مناسب آن را در بخش اقتصاد هزینه کند، اقدام بسیار مثبتی است.
وی اظهار کرد: اینکه بانک‌ها درحال‌حاضر به سپردههای روزشمار سود‌های بالایی می‌دهند و ماهیت سپردههای یک‌ساله را تغییر داده‌اند، شرایطی نیست که بتواند برای بانک قدرت برنامه‌ریزی ایجاد کند و فقط مشکلات بانک را بیشتر می‌کند و به افزایش نقدینگی دامن می‌زند. به گفته او اگر بانک مرکزی بار دیگر سپردههای بلندمدت ۲ساله یا ۳ساله را در بانک‌ها احیا کند و حتی به این نوع سپرده‌ها سود بالاتری بدهد، علاوه بر اینکه می‌تواند باعث افزایش پایداری منابع در بانک‌ها شود، قدرت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع و مصارف را در بانک‌ها بالا می‌برد و بانک می‌تواند این منابع را به سمت تولید هدایت کند. سلیمی ادامه داد: در این راستا بانک مرکزی باید از اعمال سیاست‌هایی مانند پیش‌فروش سکه و… خودداری کند تا زمینه خروج منابع از بانک‌ها را بار دیگر فراهم نکند. علاوه بر این باید در راستای بهبود وضعیت اقتصادی و مدیریت نرخ‌ها در بازارهای موازی نیز اقدام کند. به گفته این کارشناس، اگر این اقدامات همزمان انجام شود، را می‌تواند به اهداف اقتصادی نزدیک‌تر کند. دراین راستا بانک مرکزی باید هرچه سریع‌تر تکلیف نرخ‌های سود بانکی را روشن و تلاش کند نقدینگی‌ها
سرگردان در جامعه هر چه سریع‌تر مدیریت شود، در غیر این صورت مشکلات اقتصادی بیشتر خواهد شد./تجارت
