پس از ۶ مرحله کاوش که توسط چهار کارگاه اکتشافی انجام شد، تعداد ۱۹ گور تاریخی در مجموعه باستانی لیارسنگ بن املش یافت شد که گنجینه ای کهن از دوران اشکانیان در استان گیلان محسوب می‌شود.
عصر کاسپین/ معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی گیلان روز شنبه با بیان اینکه محوطه تاریخی “لیارسنگ‌بن” املش در سال ۱۳۹۱ شناسایی و ۶ مرحله کاوش در آن انجام و به اتمام رسیده است، اظهار داشت: پس از تمدید مجوز از سوی وزارتخانه میراث فرهنگی، هفتمین دور از کاوش این منطقه نیز آغاز خواهد شد.
ولی جهانی افزود: در این منطقه ۱۹ گور تاریخی، دخمه‌ای و خمره‌ای شناسایی شده‌اند که داده‌های ارزشمندی شامل انواع ظروف سفالی، اشیاء شخصی، جنگ‌افزارهای ساخته شده از آهن مربوط به دوره اشکانی به دست آمده است.
وی گفت: قدمت این مجموعه باستانی حدود دوره تاریخی سلسله اشکانیان تخمین زده می‌شود که با وسعتی در حدود ۲۷هکتار، شامل یک محوطه گورستانی و شواهد پراکنده‌ای از آثار تاریخی تا قرون میانی دوران اسلامی دارد.
معاون میراث فرهنگی ادامه داد: چهار کارگاه در بخش گورستانی این مجموعه با وسعت حدود ۲ هکتار مشغول به اکتشاف یکی از بزرگترین گنجینه‌های تاریخی گیلان کهن هستند.
جهانی اضافه کرد: چال‌های این منطقه معمولاً بیضی شکل است، دخمه‌ای که نمونه‌های قابل مقایسه با آنها تاکنون در ایران مشاهده نشده است.
وی گفت: پس از کاوش های انجام شده و آثار تاریخی به دست آمده در این محوطه تاریخی مربوط به دوره اشکانی و اوایل دوره اسلامی ارتباط آن با ساکنان کشورهای ترکمنستان و آذربایجان نیز مشخص شده است.
جهانی با بیان اینکه محوطه تاریخی لیارسنگ‌بن املش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و هرگونه حفاری غیرمجاز در آن پیگرد قانونی دارد، افزود: کاوش های باستان‌شناسی صورت گرفته در این محوطه تاریخی و ابزارآلات آهنی به وفور یافت شده، نشان دهنده جنگجو و دامدار بودن مردم منطقه است.
وی یادآور شد: کاوش های فصل پنجم حاکی از آن است که مردم منطقه در بلندمدت به سنت های خود پایبند بوده اند؛ این تداوم سنت ها از اواخر دوره ساسانی تا قرون دوم و سوم هجری قمری ادامه داشته است.
مجموعه باستانی لیارسنگ بن از توابع دهستان سمام بخش رانکوه شهرستان املش محوطه ای بسیار گسترده به مساحت ۲۷ هکتار است که شامل گورستان باستانی، محوطه استقرار، پناهگاه صخره ای و درختان قدیمی است.
مجموعه لیارسنگ بن در سال ۱۳۹۱ مورد شناسایی قرار گرفت؛ با توجه به ضرورت انجام مطالعات در این محوطه و پس از یک وقفه نسبتا طولانی برای اخذ مجوزهای لازم در تابستان ۱۳۹۳ هیاتی به سرپرستی ولی جهانی تشکیل و کاوش ها آغاز شد؛ نتیجه این کاوش ها منجر به کشف یک محوطه عظیم شد که سپس این کاوش ها در فواصل سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ ادامه پیدا کرد و نتیجه این پژوهش ها در ۱۰ کارگاه و حدود ۳۱ گمانه آزمایشی، منجر به کشف آثار بسیار مهم و ارزشمندی از دوران اشکانی و ساسانی شد.
طی کاوش های انجام شده سه نمونه قبر از نوع تدفین های خمره ای ، دخمه ای ، چاله ای و اشیاء بسیار ارزشمند از نوع سفالین ، مفرغین و غیره بدست آمد؛ همه این آثار نشانگر اهمیت این مجموعه تاریخی در ادوار تاریخی است.
شهرستان املش از مناطق کوهستانی استان گیلان است که در۷۰ کیلومتری شرق رشت قرار دارد.
