عصرکاسپین / آرمان کریمی پاشاکی ؛ نگاهی به شکاف طبقاتی در ایران؛ افسانه طبقه متوسط
با توجه به شکاف درآمدی شدید در ایران که طرفداران نظریه طبقه متوسط آن را شکاف طبقاتی می نامند، میان درآمد متوسط و نقطه میانه درآمد فاصله زیادی است. مراد از نقطه میانی درآمد، جایی در حوالی دهک های ۵ تا ۷ یا متوسط درآمد این ۳ دهک که در جدول درآمدهای ایران در حد الگوی طبقه متوسط است. یکی از شاخص های رایج در جهان شناسایی دارندگان درآمد نزدیک به الگوی طبقه متوسط، همین شاخص میانه است. کسانی که در آمد سالانه آنها دو سوم عدد شاخص میانه یا بیشتر از آن باشد (بر اساس آماری رسمی حدود ۱۵ میلیون تومان در سال) در زمره ی دارندگان درآمد متوسط قرار می گیرند و کسانی که درآمدشان کمتر از این میزان باشد خارج ازدایره دارندگان درآمد متوسط قرار می گیرند. بر اساس این شاخص میانه، حدود نیمی از جمعیت کنونی ایران از دایره ی دارندگان نزدیک به الگوی زندگی طبقه متوسط خارج هستند و در زمره ی فقیران قرار دارند.
لازم به ذکر است بر اساس الگوی دهک ها از دهک ۱ تا ۴ در زمره فقرا، از دهک ۵ تا ۷ در زمره طبقه متوسط و از ۸ تا ۱۰ در زمره طبقات پردرآمد محسوب می شوند.
لایحه بودجه سال ۱۳۹۷، خواسته یا ناخواسته در چارچوب چنین تحلیلی از وضع اقتصادی ایران و با دل نگرانی درباره دهک های درآمد اول تا پنجم ، تنظیم شده است. در این لایحه، رقم کلی یارانه ها از ۴۸ هزار میلیارد تومان کاهش یافته است و این مبلغ هم قرار نیست یکسره صرف پرداخت یارانه ی نقدی بشود، بلکه ۲۳ هزار میلیارد تومان آن یارانه ی نقدی خواهد بود و ما بقی در قالب سیاست کاهش فقر مطلق از طریق افزایش بودجه بهزیستی و کمیته امداد، یارانه ی بخش سلامت و یارانه ی نان هزینه خواهد شد. اگر این بخش از لایحه بودجه در مجلس تصویب شود و به تایید شورای نگهبان برسد و دولت در اجرای آن کوتاهی نکند، می توان امیدوار بود که ایران تا زمان سررسید سند چشم انداز ۱۴۰۴، اگر هم قدرت اول اقتصادی منطقه نشود، دست کم رابطه درآمدی دهک های درآمدی را معقول کند و به جای تقسیم علی السویه پول، آن را به نیازمندان برساند. چنین کاری ـ که نتیجه طبیعی آن کم شدن فاصله های درآمدی کنونی است ـ علاوه بر کم کردن آسیب های اجتماعی، موجب افزایش تقاضای اقتصادی و تحریک رشد اقتصادی هم می شود و در حوزه ی نظری به افسانه طبقه متوسط در ایران پایان می دهد و به قول پر سکات، اقتصاددان « همه ما عضو طبقه متوسط می شویم». بر اساس نظریه اقتصاددانان اقتصادی سالم است که بتواند تولید کننده طبقه متوسط باشد.
